ناهید مجیدی خلیل آباد - کارشناسی ارشد منابع آب، مرکز پژوهشی آب و محیط زیست شرق، مشهد، ایران
علی محتشمی - دانشجوی دکتری عمران، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
ابوالفضل اکبرپور - دانشیار گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

ترسیم و تعیین حریم کمی چاه ها از جمله اقداماتی است که باید در هر آبخوان صورت بگیرد. روش های مورد استفاده به منظور رسم این محدوده در دو بخش ساده و پیچیده قرار می گیرند. در بخش ساده از چندین رابطه ریاضی و در بخش پیچیده از مدل های عددی استفاده می شود. در این پژوهش برای اولین بار با استفاده از الگوریتم گام تصادفی و مدل عددی اجزاء محدود، حریم کمی چاه های موجود در یک آبخوان استاندارد محصور و آبخوان آزاد بیرجند تعیین و ترسیم شدند. پس از مدل سازی سطح آب زیرزمینی در دوره ۱۲ ماهه ۱۳۹۰-۱۳۹۱ به کمک شبیه ساز FeFlow، حریم کمی برای چاه ها ترسیم شدند. در آبخوان استاندارد حریم کمی برای هر سه چاه بهره برداری به صورت جداگانه در دو دوره ۵۰ و ۱۸۰ روزه ترسیم شدند. نتایج نشان دادند که کشیدگی حریم برای هر سه چاه به سمت قسمتی از آبخوان می باشد که سطح آب زیرزمینی بالاتری نسبت به بقیه مناطق دارد. همچنین در مناطقی از آبخوان که قابلیت انتقال بیشتری دارند، حریم عریض تر بوده و با ورود به مناطقی با قابلیت انتقال کمتر، از عرض آن کاسته و باریک تر می شود به طوریکه در چاه شماره دو عرض حریم در منطقه ۳، ۸۶/۳۰۲ متر بوده و این در حالی است که در منطقه ۲ که قابلیت انتقال کمتری دارد، ۴۶/۲۶۷ متر می باشد. در آبخوان بیرجند که شامل ۱۹۰ حلقه چاه است، ۵ چاه به طور دلخواه انتخاب شدند و حریم کمی برای آن ها در دو دوره پنج و سی ساله ترسیم شدند. نتایج نشان دادند که کشیدگی حریم به سمت مرزهای هد ثابت مطابق با الگوی جریان بوده و دو پارامتر دبی و هدایت هیدرولیکی نقش بسزایی در شکل آن دارد. به طوریکه در چاه شماره ۵، که کمترین دبی برداشت را دارد، طول حریم در دوره ۵ ساله حداقل مقدار یعنی ۶۲/۳۶۴ متر داشته است.

آبخوان محصور و آزاد, الگوریتم گام تصادفی, ترسیم حریم کمی, مدل عددی اجزاء محدود(FeFlow)