بررسی ارتباط بین پدیده انسو بر خشکسالی ها و ترسالی ها در استان های ساحلی جنوبی ایران

بررسی فرآیندهای آب و هوایی، ابزار مناسبی در اختیار برنامه ریزان در بخش های مختلف قرار می دهد تا با در نظر گرفتن این بررسی ها، سیاست های آینده را در جهت بهینه نمودن صرف هزینه ها و امکانات بهره وری حداکثر طرح ریزی کنند. رخداد بارش با فرآیندهای پیچیده جوی از جمله پدیده ی النینو نوسان های جنوبی (ENSO) در پیوند می باشد که این پدیده در پیوند بنیادین با نوسان های دمای سطح آب در پهنه ی استوایی اقیانوس آرام می باشد. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بارش در فصول مرطوب سال (شش ماهه سرد سال) با پدیده ی النینو نوسانات جنوبی (ENSO) در حوضه ی خلیج فارس و دریای عمان می باشد. پس از بررسی های لازم تعداد ۱۲ ایستگاه سینوپتیک با طول دوره ی آماری مناسب انتخاب و آزمون همگنی (آزمون ران تست) و کفایت داده ها (آزمون هارست) بر روی مقادیر بارش انجام پذیرفت. جهت بررسی اثر انسو از شاخص نوسانات جنوبی (SOI) بهره برده شد. فاز سرد و گرم با استفاده از شاخص SOI تعیین شد. همچنین شدیدترین ترسالی ها و خشکسالی ها مشخص شد و دوره هایی که ترسالی ها و خشکسالی ها با فاز گرم (النینو) و فاز سرد (لانینا) به وقوع پیوسته نیز مشخص گردید. نتایج نشان داد که ترسالی ها در فاز گرم و خشکسالی ها با فاز سرد به وقوع پیوستند به طوری که همزمان با وقوع سال های خشک مقدار بارش در ایستگاه های مورد مطالعه پایین تر از نرمال بوده استو مقدار عددی شاخص SOI نیز پایین تر از نرمال بوده است. مقدار عددی شاخص SOI در سال های وقوع خشکسالی در مقادیر منفی سیر کرده است. در حالی که همزمان با وقوع سال های مرطوب مقدار بارش دریافتی ایستگاه های مورد مطالعه بیش تر از میانگین بارش سالانه دوره ی مورد مطالعه بوده و مقدار عددی شاخص SOI نیز مقادیر مثبت را نشان می دهد و بیانگر مقادیر بالاتر از نرمال می باشد. جهت بررسی همبستگی بین بارش و شاخص SOI از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. همبستگی در مقیاس ماهانه، فصلی، سالانه و پنجره ی متحرک انجام شد. نتایج نشان داد که در مقیاس ماهانه سیگنال بالاترین همبستگی را با ایستگاه کنارک و در مقیاس فصلی با ایستگاه های بندرعباس، بندرلنگه، جاسک، کیش، کنارک، بوشهر و بوشهر ساحلی و در مقیاس سالانه با ایستگاه های آبادان و بوشهر ساحلی در سطح معنی داری ۹۹ درصد دارد. همچنین از همبستگی پنجره ی متحرک می توان نتیجه گرفت که سیگنال بیش ترین اثر خود را بر ایستگاه های بوشهر، بوشهر ساحلی، بندرعباس، کیش، کنارک در فصل پاییز و زمستان می گذارد.

کلیدواژه ها:

انسو ، شاخص SOI ، ترسالی ، خشکسالی ، جنوب ایران