مهدی دستورانی - استادیار گروه علوم ومهندسی آب ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه بیرجند
کاظم اسماعیلی - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی دیندالو - استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس
عباس خاشعی سیوکی - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند

تشکیل پرش در حوضچه­های آرامش نقش موثری در استهلاک انرژی جریان در پایاب سازه­های آبی ایفا می کند. وارد نمودن جت بر پرش هیدرولیکی عامل موثری در کنترل پرش آبی، کاهش طول و عمق ثانویه پرش و افزایش افت انرژی به شمار می ­رود. در این مطالعه اثر موقعیت برخورد جت مستطیلی سریع را بر چهار منطقه، انتهای پرش، بین پرش، ابتدای پرش و قبل از پرش (ناحیه جریان فوق بحرانی) در زاویه حداکثر جابجایی پرش به سمت بالادست شامل سه دبی ، ۲/۳، ۵/۲ و ۲ لیتر بر ثانیه در اعداد فرود ۴/۶، ۸/۷ و ۶/۹ بر مشخصات پرش هیدرولیکی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، تاثیر هریک از موارد مذکور بر خصوصیات پرش ارزیابی گردید. نتایج نشان داد با برخورد جت به منطقه یک (انتهای پرش هیدرولیکی) بیش ترین جابجایی نسبی به سمت بالادست اتفاق افتاد که با افزایش دبی جت جابجایی افزایش یافت. عمق ثانویه و طول پرش در شرایط برخورد جت نسبت به حالت بدون جت، حداکثر به ترتیب میزان ۷/۳۹ و ۵۵ درصد کاهش و افت انرژی حداکثر به میزان ۱۸ درصد افزایش یافت. تنش برشی کف نیز در حالت برخورد جت به پرش هیدرولیکی حداکثر ۱۳ و حداقل ۲/۴ برابر حالتی است که جت وجود ندارد. بنابراین وارد کردن جت با زاویه حداکثر به انتهایی پرش، بیش­ترین اثر را بر طول پرش و در نتیجه کوتاه شدن طول حوضچه آرمش داشت.

پرش هیدرولیکی, جریان غیریکنواخت سریع, موقعیت تداخل جریان, موقعیت جت آزاد