سعید صالحی - دانشجوی دکتری سازه های آبی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
کاظم اسماعیلی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
امیرحسین عظیمی - دانشیار دانشگاه لیکهد کانادا

در شبکه­های آبیاری، رسوب­گذاری و تشکیل دلتای رسوبی در بالا­دست سرریز لبه­تیز از مشکلات سرریز­ها است. بدین منظور، تغییر در هندسه مقطع سرریز و ارایه طرحی نو برای تغییر شرایط هیدرولیکی در بالادست مورد توجه می­باشد. در این راهکار، با افزایش شدت آشفتگی۴ در بالادست سرریز، از رسوب­گذاری در این ناحیه جلوگیری به عمل می­آید. با هدف افزایش شدت آشفتگی در سرریز­ها، سرریز با دیواره کسینوسی با عرض گلویی مختلف معرفی شد. ارزیابی تاثیر سرریز جدید با دیواره کسینوسی بر شرایط جریان توسط مقایسه داده­های شدت آشفتگی و پروفیل آبشستگی در پشت دیواره سرریز صورت گرفت. محاسبه شدت آشفتگی در بالا­دست سرریز، به وسیله سرعت­سنج صوتی (ADV) انجام شد. میزان شدت­آشفتگی از رابطه ویلکاکس۵ برآورد شد. نتایج نشان داد سرریز دیواره کسینوسی با بازشدگی w/B=۰.۱ بیش­ترین شدت­آشفتگی در بالادست سرریز را ایجاد می­کند. نتایج شدت آشفتگی با نتایج پروفیل آبشستگی در بالا­دست سرریز مورد مقایسه و ارزیابی قرار داده شد. در نهایت مشاهده شد که افزایش شدت آشفتگی حاصل از تغییر شرایط هیدرولیکی سرریز در بالادست، بر شسته شدن و خودپالایی سرریز، تاثیر­گذار است. در سرریز­های کسینوسی نسبت به سرریز­های مستطیلی، خودپالایی رسوبات تا ۴۷% افزایش پیدا می­کند.

آبشستگی, سرریز کسینوسی, سرعت سنج صوتی شدت آشفتگی