محبوبه زارع زاده - دانش آموخته دکتری گروه منابع آب دانشگاه تربیت مدرس
سعید مرید - استاد دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
نعمت الله کریمی - پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب، موسسه تحقیقات منابع آب، وزارت نیرو،
کاوه مدنی - استاد مرکز سیاست های محیط زیستی امپریال کالج لندن،
فرشاد فاطمی - استادیار گروه اقتصاد دانشگاه شریف

در برنامه­ریزی برای حوضه­های آبریز پر چالش فرامرزی مانند هیرمند، از مهم­ترین موارد، ظرفیت توسعه کشاورزی در آن­ها می­باشد. این مهم، هدف این تحقیق قرار گرفته و در آن ابتدا تغییرات کاربری اراضی طی سال­های ۱۳۶۹ و ۱۳۹۲ با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و روش طبقه بندی شی­گرا مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از افزایش کشت­های آبی از ۱۰ هزار کیلومترمربع در سال ۱۳۶۹ به حدود ۱۸ هزار کیلومترمربع در سال ۱۳۹۲ و کاهش حدود ۷۰ درصدی سطح اراضی دیم می باشد. در ادامه براساس روش ژئومد و تحلیل­های زنجیره مارکوف، احتمال تغییرات کاربری اراضی آبی در این حوضه و چشم انداز تغییرات مکانی - زمانی آن مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس مجموع، سطح زیر کشت در افق آتی برابر با ۲۵۴۶۵ کیلومترمربع قابل پیش­بینی است که نشان دهنده توان ۷۴۶۵ کیلومترمربع توسعه، می باشد. اما این سطح بدون در نظر گرفتن محدودیت منابع آب می باشد که با لحاظ کردن این محدودیت، حداکثر سطح توسعه برابر با ۴۳۶۶ کیلومترمربع می­باشد. بررسی موقعیت مکانی این تغییرات نشان دهنده توسعه در مناطق پایین­دست سد کجکی و زیرحوضه ارغنداب می باشد که تهدیدی برای امنیت و محیط زیست شرق کشور محسوب می گردد. از طرفی نیز با توجه به سیاست­های دولت برای کشت فرا­مرزی، این ظرفیت می­تواند برای تعاملات دو کشور و حصول مدیریت برد - برد در حوضه هیرمند مورد توجه قرار گیرد.

حوضه آبریز هیرمند, کاربری اراضی, طبقه بندی شی پایه, تصاویر ماهواره ای