احمد عسگری - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
عبد االه درزی نفت چالی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

بهبود شرایط رطوبت خاک در شالیزارها به­کمک سیستم زهکشی، بستر مناسبی برای کشت کلزای زمستانه فراهم می­نماید. در پژوهش حاضر، به­منظور بررسی تاثیر زهکشی زیرزمینی بر رشد این گیاه در اراضی شالیزاری، آزمایشی به­صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کاملا تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. عامل اصلی شامل سیستم­های زهکشی موجود در مزرعه متشکل از سه سیستم زهکشی زیرزمینی معمولی با اعماق زهکش۹۰/۰ و ۶۵/۰ متر و فواصل زهکشی ۱۵ و ۳۰ متر (D۰.۹۰L۳۰، D۰.۶۵L۳۰ و D۰.۶۵L۱۵: D و L به­ترتیب معرف عمق و فاصله زهکش­ها می­باشند) و یک سیستم زهکشی زیرزمینی دو عمقی شامل چهار خط زهکش به فاصله ۱۵ متر با اعماق ۶۵/۰ متر و ۹/۰ متر به صورت یک در میان (Bilevel) بود. عامل فرعی نیز روزهای بعد از کاشت بودند. در طول دوره رشد، برای تعیین شاخص سطح برگ (LAI)، از ۱۳۲۶ برگ گیاه کلزا به­صورت تصادفی نمونه­گیری و سطح آن­ها به­طور مستقیم اندازه­گیری و با نرم افزارDigimizer آنالیز شد. از نرم افزار DataFit۹ برای بررسی معادلات ریاضی حاکم بر شاخص سطح برگ کلزا در شرایط متفاوت زهکشی، استفاده شد. خیز سطح ایستابی تا حد زیادی متناسب با الگوی بارش و افت آن تحت تاثیر کارکرد سیستم­های زهکشی بود. از این نظر سیستم Bilevel با میانگین عمق سطح ایستابی ۷/۶۴ سانتی­متر بهترین LAI را داشت. حداکثر LAI در ۱۰۰ تا ۱۱۴ روز بعد از کاشت رخ داد و بیش­ترین آن نیز در سیستم زهکشی Bilevel با مقدار ۷۱/۴ مشاهده شد. ضمنا توابع زوج با درجات ۶ و ۸ پیش­بینی دقیق­تری از LAI در سیستم­های متفاوت زهکشی ارایه دادند. بر اساس نتایج، سیستم زهکشی زیرزمینی دارای عمق و فاصله مناسب، با کنترل عمق سطح ایستابی در زیر ناحیه ریشه، سبب بهبود شاخص سطح برگ کلزا خواهد شد.

اراضی شالیزاری, زهکشی زیرزمینی, معادلات ریاضی, GDD