عبدالرضا ظهیری - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حسین شریفان - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
فرزانه ابارشی - کارشناس ارشد مهندسی منابع آب
مهدی رحیمیان - کارشناس ارشد آب منطقه ای، سمنان، ایران

خشکسالی یکی از پدیده­های آب و هوایی است که در همه شرایط اقلیمی و در تمام مناطق کره زمین به وقوع می­پیوندد. برای بیان کمی این پدیده، ارزیابی و پایش آن از شاخص­های مختلفی استفاده می­شود. شاخص­هایی که در این تحقیق برای بررسی پدیده خشکسالی و ترسالی به­کارگرفته ­شد شامل، شاخص بارش استاندارد شده(SPI)، درصد بارش نرمال (PNPI)و نمایه نیچه(NITZCHE) می­باشد. برای این منظور داده­های بارش سالانه ۶ ایستگاه هواشناسی در استان­های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی برای یک دوره آماری ۳۰ ساله(۱۳۸۹-۱۳۵۹) با هدف تحلیل آماری بارش و تعیین سال­های خشک و مرطوب مورد مطالعه قرار گرفت. با استفاده از محاسبات انجام شده به روش­های مختلف و مقایسه آن­ها با شاخص­های مورد نظر در طبقه بندی­ها، نتیجه شد که در ایستگاه­های مورد مطالعه اغلب سال­ها به صورت نرمال و تا حدودی خشک بوده و سال­های شدیدا خشک و یا شدیدا مرطوب به ندرت قابل مشاهده می­باشد. از میان نمایه­های به کارگرفته شده، نمایه(SPI) به دلیل داشتن قابلیت­های­ بیش­تر در تفکیک دقیق­تر طبقه­ها در پدیده­های ترسالی و خشکسالی به عنوان بهترین شاخص از میان شاخص­های بررسی شده برای ارزیابی پدیده خشکسالی و ترسالی در استان­ خراسان انتخاب شد. هم­چنین با استفاده از روش­های زمین­آماری، نقشه پهنه­بندی شاخص استاندارد بارش برای منطقه مورد مطالعه ترسیم گردید. بر این اساس معلوم گردید که نواحی جنوب و جنوب غربی استان خراسان رضوی و قسمت­های شمال و شمال غربی خراسان جنوبی در وضعیت خشکی شدیدتری قرار دارند. علاوه بر این مشخص گردید، در طول دوره آماری ۳۰ ساله، شدیدترین خشکسالی در سال ۱۳۸۷ و فراگیرترین خشکسالی در سال ۱۳۸۰به وقوع پیوسته است.  

خشکسالی, شاخص بارش استاندارد شده (SPI) , شاخص درصد بارش نرمال(PNPI), نمایه نیچه(NITZCHE), ترسالی