کاووس حسن لی - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
زهرا پیرصوفی املشی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

هدف از این مقاله بررسی سیمای شهر و ویژگی های آن در داستان های کودک و نوجوان دهه شصت است. به این منظور محتوای ۳۳۵ داستان کودک و نوجوان، از ۴۰ نویسنده برجسته که برای نخستین بار در سال های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۹ انتشار یافته اند، به شیوه کمی و کیفی بررسی شد. نتایج این بررسی نشان داد که شهر به عنوان محیط اصلی ۱۹۵ داستان و بخشی از محیط ۲۱ اثر دیگر، در مجموع با ۶۴ درصد، محیط غالب داستان های کودک و نوجوان دهه شصت است. سیمایی که از شهر و شهرنشینان در داستان های دهه شصت ارائه شده، به توصیف عناصری معین و زندگی طبقاتی خاص از جامعه سطوح کم درآمد و فقیر، محدود شده است. از این رو، در بیش تر داستان ها، مکان ها، عناصر محیطی و شخصیت هایی محدود و کلیشه ای به تصویر کشیده شده است و زندگی بخشی دیگر از مخاطبان که اندک هم نیستند، نادیده گرفته شده است. این موضوع از عوامل گوناگون مانند فضای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جامعه در دهه های پنجاه و شصت، شرایط زندگی خالقان آثار، گرایش بسیار نویسندگان به خلق داستان های واقع گرا و هم چنین دفاع آنان از طبقات محروم جامعه تاثیر پذیرفته است.

داستان, کودک, نوجوان, محیط داستان, شهر