ارزیابی مدل های تک متغیره و چندمتغیره سری های زمانی در پیش بینی تراز سطح آب دریاچه ارومیه

بیش از سه دهه است که هیدرولوژیست­ها، استفاده از مدل­های چندمتغیره را جهت توصیف و مدل­سازی داده­های پیچیده هیدرولوژی توصیه می­کنند. درحالی­که به تازگی اهمیت مدل­های چند­متغیره در مهندسی آب مطرح شده است. در واقع در مدل­های چند­متغیره با دخالت دادن عوامل موثر دیگر، می­توان نتایج توصیف، مدل­سازی و پیش­بینی پارامترهای مختلف را بهبود بخشید. در این مطالعه، مدل­های تک متغیره آرما و چند­متغیره همزمان آرما (کارما) جهت مدل­سازی تراز سطح آب دریاچه ارومیه مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت استفاده از مدل­های آرما، از سری زمانی تراز سطح آب دریاچه ارومیه در مقیاس سالانه در طی دوره آماری (۱۳۹۰-۱۳۶۱) و جهت مدل­سازی با استفاده از مدل­های کارما، از سری زمانی دبی رودخانه­های شهرچای، نازلوچای و باراندوزچای و تراز سطح آب دریاچه ارومیه در دوره آماری ذکر شده استفاده شد. نتایج بررسی و صحت­سنجی مدل­ها نشان داد که با دخالت دادن دبی رودخانه­های ذکر شده، دقت مدل­سازی و صحت­سنجی مدل­ها افزایش پیدا خواهد کرد. هم­چنین نتایج نشان داد که به ازای ضریب تبیین ۷۵/۰ بین داده­های صحت­سنجی مدل­ها و معیار جذر میانگین مربعات خطا (۶۲/۰)، مدل کارما نتایج بهتری از مدل آرما ارایهمی­نماید. به­طوریکه استفاده از مدل چندمتغیره در مدل­سازی و پیش­بینی تراز سطح آب دریاچه، دقت مدل­سازی داده­های مورد استفاده را در دوره آماری ۱۳۹۰-۱۳۶۱ و در مقیاس سالانه در دو مرحله آموزش و صحت­سنجی حدود ۲۰ درصد افزایش داد.  

کلیدواژه ها:

پیش بینی ، دریاچه ارومیه ، سری زمانی ، مدل ARMA ، مدل چند متغیره CARMA