بازیابی اسطوره رستخیز گیاهی در چکامه «مرحی غیلان» بدر شاکر السیاب

سوگباریهای دسته جمعی برزیگران در میانرودان و فینیقیه به یاد دوموزی و مرگ او در ذهن مردمان مشرق عربی چنان بازتابی داشته که ژرفای آن هنوز هم چنان که بایسته بوده واکاوی نگشته است؛ بررسی این اسطوره- آیین در ادبیات معاصر عربی و بهویژه در چکامه «مرحی غیلان» -که سیاب آن را در سال ۱۹۵۷م به افتخار تولد تنها پسرش یعنی «غیلان» سروده است- از آن رو ضرورت دارد که از یکسو مرور مصائب ایزد گیاهی قربانی در متن سروده برای هریک از افراد بشر دارای خاصیت تسلی بخشی است و از دیگرسوی بازخوانی این کهناسطوره در ذهن انسان سرگشته معاصر، گونهای ایمانباوری به حتمی بودن رستخیز را درپی دارد. هدف اصلی نگارنده در این نوشتار، بازیابی عناصر بنیادین شکلدهنده اسطوره جفت گیاهی در چکامه «مرحی غیلان» سیاب بوده است و شیوهای که نگارنده برای تحقق این هدف از آن بهره گرفته است شیوه نقد اسطورهشناختی میباشد. برآیند فرجامین جستار حاضر، نشان میدهد که سیاب توانسته است در چکامه خویش، ژرفساخت و سازههای بنیادین متون کهن اسطوره رستخیز گیاهی شامل ایزد گیاهی قربانی، ایزد-بانوی گیاهی، جهان فرودین، درخت و پیوند خون و آب را در رویکردی منسجم، متناسب با شرایط خویش و در پیوند با وضعیت سرزمینش بازآفرینی نماید؛ وی همچنین در این چکامه از نماد مسیح مصلوب در قالب ترسیم خویش در جایگاه تموز شهیدشونده اسطوره رستخیز بهره گرفته است.

کلیدواژه ها:

جهان فرودین ، رستخیز گیاهی ، درخت ، سیاب ، مرحی غیلان