محمد شیخ - دانشگاه سیستان و بلوچستان

«عنتره بن شداد» شاعر حماسه سرای عرب یکی از پهلوانان نامداری است که از طریق حضور در جنگ های متعدد ایران و اعراب در روزگار پیش از اسلام با ایران عهد ساسانی ارتباط داشت. او جلوه هایی از تعاملات اعراب را با ساسانیان به همراه مشاهدات خود از وقایع و حوادث در شعر حماسی خود منعکس کرده است. او علی رغم رویارویی های خصمانه دیرین، بسیاری از فضایل سلاطین ساسانی را بازگو و حقایقی متعدد از شکوه و عظمت فرهنگ اصیل و کهن ایرانی را در شعرش بیان کرده است. این مقاله با روش تحلیل محتوا در متن دیوان، برای نخستین بار انجام گرفته و درصدد پاسخگویی به این سوال است که تحقیق در متن دیوان عنتره چه کمکی به اسناد تاریخی می تواند بکند و روایت عنتره از ایران قبل از اسلام چه تاثیر و ارزش تاریخی دارد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد مندرجات دیوان عنتره نقشی موثر در تبیین برخی مجهولات مرتبط با آن دوره تاریخی ایفا کرده است. گفتار و بیان واقع گرایانه وی لایه های پنهان و غیرقابل انکاری را از شوکت و عظمت فرهنگ ایرانی آشکار ساخته و اسباب غرور ملی را در برابر بیگانگان فراهم کرده است. همچنین اطلاعات حاصل شده به سبب روایت مستقیم و غیر ایرانی بودن شاعر جنبه استنادی یافته و بعد فرامرزی و فراقومی مفاخرات را برجسته نموده است. این متن معتبر عربی دارای ارزش تاریخی است و قابلیت آن را دارد تا مورد استفاده و استناد پژوهشگران تاریخ ایران قبل از اسلام قرار بگیرد

تاریخ ایران, دوره ساسانی, شعر جاهلی, عنتره, تعامل ایران و عرب