بررسی و برآورد جریانهای زیرزمینی حوضه گلگل با استفاده از مدل SWAT
- سال انتشار: 1395
- محل انتشار: فصلنامه مهندسی و مدیریت آبخیز، دوره: 8، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JWEM-8-1_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 489
نویسندگان
استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
کارشناس ارشد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده
بزرگ ترین محدودیت منابع طبیعی در ایران آب و هوای خشک و نیمه خشک و کمبود منابع آب است. استفاده غیر اصولی از منابع طبیعی توازن و تعادل بین مولفه های آبی موجود و تقاضا را از بین خواهد برد. هدف اصلی این پژوهش، آزمون کارایی مدل و قابلیت استفاده از آن به عنوان شبیه ساز بیلان آب و برآورد میزان جریان زیرزمینی در حوضه گلگل با مساحت ۲۳۳.۹ کیلومترمربع در استان ایلام با استفاده از مدل ارزیابی آب و خاک SWAT و برنامه SUFI۲ می باشد. اطلاعات ورودی مدل شامل نقشه های توپوگرافی، کاربری اراضی و اطلاعات خاکشناسی و همچنین، اطلاعات آب و هواشناسی شامل داده های روزانه بارش، دما، رطوبت نسبی و آبدهی روزانه می باشد. به منظور مشخص کردن پارامترهای مهم و حساس مدل، تحلیل حساسیت پارامترها با استفاده از روش "هر بار یک پارامتر" (OAT) انجام شد و در آن اثر پارامترهای مختلف بر اجزاء بیلان آب شامل رواناب سطحی، جریان جانبی، آب زیرزمینی و تبخیر و تعرق مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق برای واسنجی مدل از الگوریتم SUFI۲ استفاده شد. شبیه سازی مدل برای مدت ۱۳ سال از سال ۱۹۹۷ الی ۲۰۰۹ انجام شد که هشت سال اول آن (۲۰۰۴-۱۹۹۷) برای واسنجی مدل و پنج سال بعدی (۲۰۰۹-۲۰۰۴ ) برای صحت سنجی نتایج مدل انتخاب شد. چهار شاخص آماری P_factor، d_factor، نش-ساتکلیف (NS) و ضریب تبیین (R۲) به صورت ماهانه برای ارزیابی مدل انتخاب شدند. دقت شبیهسازی ماهانه با استفاده شاخص ارزیابی NS در مرحله واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب معادل ۰.۶۵ و ۰.۴۹ میباشد. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از کارایی رضایت بخش مدل SWAT در شبیهسازی مولفههای بیلان آب در حوزه آبخیز گل گل است. همچنین، مقادیر به دست آمده شاخص R۲ در دو مرحله واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب ۰.۶۶ و ۰.۵۱ می باشد که این موضوع نیز موید مطلوبیت نسبی مدل می باشد. بنابراین، نتایج حاصل از شبیه سازی نشان می دهد که از مجموع ۵۰۳ میلی متر متوسط بارندگی سالانه، بیشترین مقدار متعلق به تبخیر و تعرق ۳۶۶ میلی متر (۷۲ درصد) متوسط سالانه در سطح حوضه می باشد. سهم مجموع جریان آب زیرزمینی و زیرسطحی معادل ۷۷ میلی متر (۱۵.۳ درصد)، جریان سطحی معادل ۴۷.۸ میلی متر (۹.۵ درصد) و تلفات سالانه نیز معادل سه درصد کل بارش است. بنابراین، سهم ۱۵.۳ درصدی جریان زیرسطحی و زیرزمینی از کل بارش پتانسیل خوبی برای برنامه ریزان حوضه به منظور اجرای برنامه های مدیریتی به حساب می آید.کلیدواژه ها
ایلام, حوضه گلگل, OAT, SUFI۲, SWATاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.