ریخت شناسی قصه های غزلیات عطار

قصه پردازی در غزل میراثی است که از شاعران پیشین به عطار رسیده و او آن را گسترش داده است. عطار در حدود ۸۷۲ غزل، ۶۲ قصه (حدودا در هر ۱۴ غزل، یک قصه) آورده که بیشتر نتیجه احوال عرفانی و تجربیات روحانی اوست. از این رو، این پژوهش قصد دارد با بررسی ساختار داستان های عطار به نظامی واحد در داستان پردازی و الگوهایی خاص در سلسله کنش ها دست یابد که به احکام کلی درباره قصه­پردازی عطار در غزل رهنمون می شود. هدف از این کار شناخت نظام فکری حاکم بر واقعه­های عرفانی عطار است؛ زیرا از این رهگذر بهتر می توان به تفسیر و تحلیل آثار او پرداخت. بدین منظور، به تحلیل ریخت شناختی قصه­ها بر اساس روش ولادیمیر پراپ و دیگر روایت شناسان معروف پرداخته شد. نتایج تحلیل نشان داد که تمام قصه­ها دارای ساختار داستانی واحدی هستند که از سه قسمت وضعیت اولیه، قسمت میانی و نتیجه و پیامد تشکیل شده اند و توالی کنش­ها در آن­ها نیز از چهار الگوی متفاوت پیروی می­کند که عموما با ورود یکی از شخصیت های اصلی قصه شروع و به دیدار بین دو شخصیت اصلی می­انجامد. همچنین دریافته شد که پس از دیدار ممکن است چهار دسته کنش روی ­دهد که عبارت اند از شراب نوشی، اعمال شگفت، گفت و گو و انجام عملی معمولی از سوی شخصیت دوم قصه که این کنش ها منجر به نتایجی می­شوند که بیان­گر احوال عرفانی عطار هستند.

کلیدواژه ها:

عطار ، قصه ، غزل ، ریخت شناسی ، کنش