گوهر دریای راز (تحلیل ساختار روایی و بلاغی نعتی از مخزن الاسرار نظامی)

  • سال انتشار: 1395
  • محل انتشار: فصلنامه فنون ادبی، دوره: 8، شماره: 4
  • کد COI اختصاصی: JR_LIAR-8-4_005
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 232
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

طاهره قهرمانی فرد

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور تهران جنوب، تهران، ایران

علی محمد پشتدار

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

نظامی در نعت اول مخزن الاسرار، ضمن به کارگیری قابلیت های ذاتی زبان در تاثیرگذاری بر مخاطب، واقعه ای تاریخی را به شیوه آشنایی زدایی، بازآفرینی کرده است. چینش کلمات به نظامی در نعت اول مخزن الاسرار، ضمن به کارگیری قابلیت های ذاتی زبان در تاثیرگذاری بر مخاطب، واقعه ای تاریخی را به شیوه آشنایی زدایی، بازآفرینی کرده است. چینش کلمات به گونه­ای است که واژه به واژه ابیات در محور افقی و عمودی، با یکدیگر تناسب آوایی و معنایی دارند تا نمودار انسجام متن باشند. نظامی در پی ساختاری است که با شگردهای بلاغی، بر بعد ادبی و عاطفی کلام بیافزاید و به شیواترین وجه، حضرت رسول - صلی الله علیه و آله - و سلم را وصف نماید. روایت این اثر، با داشتن تم جذاب، شخصیت­پردازی محدود که بر یک حادثه اصلی تمرکز دارد؛ شبیه داستان­های مینی مال امروزی است؛ ولی با حضور پررنگ راوی، براعت استهلال و نتیجه گیری پایانی آن، ساختار روایی کهن را به یاد می­آورد. این روایت، از پیرنگی مستحکم برخوردار است. بر خلاف موضوع تلخ آن، لحن کلام، نرم و شیرین است، علل این ناهمخوانی بدین شرح است: ۱) وزن شعر (بحر سریع) که شاد و پرتحرک و پویاست؛ ۲) درون­مایه این اثر که بر تسلیم و شکرگزاری است.  

کلیدواژه ها

ساختار روایت, حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم, آشنایی زدایی, نظامی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.