سمیه قائم پناه - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
جمیل واعظی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
حمید اجتهادی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمد فارسی - پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محمدرضا جوهرچی - پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

بر اساس فلورا ایرانیکا، جنس Erysimum L. در ایران دارای ۲۶ گونه است، که تاکنون ۱۱ گونه آن در استان های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی گزارش شده است. در این پژوهش، برای نخستین بار دو گونه از آنها، برای فلور این استان ها معرفی شده اند. شناسایی و تفکیک گونه های این جنس، به علت شباهت ظاهری آنها به یکدیگر و نیز دامنه وسیع صفات موفولوژیک کار دشواری است. در این مطالعه سعی شده است با بهره گیری از روش مورفومتریک، گونه های این جنس در خراسان را از یکدیگر تفکیک نماییم. بدین منظور، ۷۵ صفت مورفولوژیک مربوط به اجزای رویشی و زایشی روی ۸۴ فرد متعلق به ۱۱ گونه و یک نمونه مشکوک مطالعه شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل های چند متغیره به جدایی و تفرق نسبی آرایه های مورد مطالعه از یکدیگر منجر شد و نشان داد که ویژگی های ریخت شناسی تا حد قابل قبولی برای تمایز میان این گونه ها مفید هستند، به طوری که سه گروه عمده قابل تشخیص را نشان دادند: گروه اول شامل گونه های E. repandum، E. griffithianum، E. sisymbrioides، E. nanum و E. persepolitanu؛ گروه دوم شامل گونه های E. aitchisonii، E. kerbabaevii و E. crassipes و سومین گروه در برگیرنده گونه های E. crassicaule، E. stocksianum، E. crassicaule کرک دار و E. ischnostylum است. در نهایت، کلیدی بر اساس صفات ریخت شناسی، برای شناسایی گونه های Erysimum در استان های خراسان معرفی گردید.

تجزیه خوشه ای, تجزیه به مولفه های اصلی, ریخت شناسی, Brassicaceae, Erysimum