ابراهیم اخلاصی - عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
یاسر رستگار - استادیار جامعه شناسی دانشگاه هرمزگان
زهرا راسخی - کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه هرمزگان

مطالعه بازنمایی اجتماعی و زیبایی­شناسنانه بدن در حوزه عمومی از رایج­ترین دستورکارهای پژوهشی دهه اخیر در ایران بوده است. پراکندگی نتایج مطالعات، ضرورت فراتحلیل پژوهش­های ناظر به ساخت اجتماعی بدن را با به­منظور رسیدن به تصویری نسبتا جامع از آورده­ها و چالش­های مطالعاتی آشکار می­سازد. هدف مطالعه، شناسایی و سنخ­بندی متغیرهای معطوف به ساخت اجتماعی بدن در جامعه ایرانی است. پرسش اصلی مطالعه این است که در پژوهش­های داخلی ۱۳۹۵-۱۳۸۶ پدیده مدیریت بدن در نسبت با چه متغیرهایی مورد توجه محققان علوم اجتماعی قرار گرفته است؟ فراتحلیل ۲۹ مقاله پژوهشی منتخب نشان می­دهد بدن­های طبیعی­زیست­شناختی کنش­گران اجتماعی متاثر از ۴۸ متغیر در چهار سنخ اجتماعی، فرهنگی، زمینه­ای و روان­شناختی، به نوعی مصنوع اجتماعی فرهنگی بدل شده­اند. متغیرهای اجتماعی در ۸/۵۷% موارد بیشترین فراوانی، و متغیرهای فرهنگی در ۲/۲۷% موارد کمترین فراوانی را دارا هستند؛ در ۲/۷۸% پژوهش­ها، متغیرهای روان­شناختی توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده­اند؛ بدین­سان، متغیرهای اجتماعی، و روان­شناختی، بیشترین اهمیت، و متغیرهای زمینه­ای و فرهنگی اهمیت کمتری نزد نویسندگان پژوهش­های مرور­شده داشته­اند. فقدان راهکار اجرایی در ۲/۷۸% مطالعات و امتناع پژوهش­گران داخلی از مطالعه چگونگی برساخته­شدن اجتماعی بدن از منظر نسبت­گزینی آن با ابعاد مختلف گفتمان مسلط دینی و سیاسی محوری­ترین وجه مغفول در پژوهش­های فراتحلیل­شده است.

برساخت اجتماعی, جامعه شناسی بدن, فراتحلیل, بدن, مصرف رسانه ای, پذیرش اجتماعی