جریان شناسی و تبارشناسی ترجمه و اقتباس از داستان «محاکمه انسان و حیوان» رسائل اخوان الصفا در زبان فارسی (و ترکی)
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: دوفصلنامه زبان و ادب فارسی، دوره: 73، شماره: 242
- کد COI اختصاصی: JR_PERLIT-73-242_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 434
نویسندگان
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
چکیده
داستان محاکمه انسان و حیوان که قدیم ترین روایت موجود از آن در رساله های عربی اخوان الصفاست، در دو دوره زمانی سده هشتم و سده سیزدهم قمری بیشتر مورد توجه نویسندگان زبان فارسی (و ترکی) قرار گرفته است. در این دو دوره، دوازده ترجمه و اقتباس از این داستان شناسایی شده، که این تحقیق در پی معرفی و کشف تبارشناسی و جریان شناسی و در کل ارتباط بین آنهاست. بر اساس یافته های این تحقیق، سه جریان اصلی و یک جریان فرعی (التقاطی) در این ترجمه و اقتباسها وجود دارد: جریان اصلی شاکله روایت عربی (پیرنگ، زمان و مکان، شخصیتها و خط سیر داستان) را حفظ کرده و تغییرات بنیادین در آن نداده است. دخل و تصرفات این جریان، عمدتا تغییر سبک نگارش آن از نثر مرسل به نثر مصنوع بوده است. جریان دوم، داستان را تلخیص کرده است و جریان سوم که با ابتکار میرحسینی هروی آغاز می شود، تغییرات بنیادین در روایت داده و داستانی با ساختار، خط سیر و پیرنگ متفاوت ارایه می دهد. در این جریان، گرچه مضامین اصلی گفتگوها و برخی شخصیت ها حفظ می شود، طرح و خط سیر داستان، در پرتو گفتمان عرفانی باز تولید می شود. نمود تاثیر گفتمان عرفانی، در افزودن تم «سفر» و «پیر» و برپایی دادگاه های هفتگانه در هفت روز و همچنین موضوعات گفتگوهاست. سرانجام در روایت مجمع النورین ملا اسماعیل سبزواری، سه شاخه مذکور ترکیب می شود و در آن مضمون و محتوا از شاخه اول و ساختار از شاخه دوم اقتباس می گردد.کلیدواژه ها
اخوان الصفا, محاکمه انسان و حیوان, روضه العقول, طرب المجالس, مجمع النوریناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.