مژگان فرزامی سپهر - ۱ استادیار گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ساوه
علی حسینی - ۲ کارشناس ارشد، گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ساوه

چکیده زعفران به عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی و ادویه ای ایران بوده که دارای مزیت اقتصادی بالایی می باشد. زعفران با نام علمی Crocus sativus L. گیاهی چند ساله بوده که هر ساله تولید گل و اندام رویشی از بنه یا کورم می نماید. به منظور بررسی وجود مواد آللوپاتیک و ترشحات بنه های زعفران در مزارع مختلف این تحقیق با سه آزمایش خاک و بنه های زعفران در سال ۱۳۹۱ در مزرعه شخصی در شهرستان تربت حیدریه با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل نمونه برداری از چهار مزرعه شاهد (عدم کشت زعفران)، مزرعه زعفران یکساله، چهار ساله و هفت ساله با هدف اندازه گیری مواد آلی و معدنی بود که نمونه گیری از سطح خاک و محیط اطراف ریشه گیاه انجام شد. بخشی از اندازه گیری ها نیز مربوط به میزان ترکیبات فنلی در بنه حاصل از مزارع مورد مطالعه بود. نتایج نشان داد مزرعه چهار ساله زعفران بالاترین مقدار عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم را نسبت به مزارع دیگر و شاهد داشته که اختلاف تیمارها از لحاظ آماری معنی دار بود. ترکیبات کروسین و فنل تام نیز با افزایش سن مزارع زعفران به طور معنی داری در خاک و بویژه در اطراف ریشه زعفران افزایش یافت که حاکی از ترشح این ترکیبات در خاک توسط ریشه های زعفران می باشد. مقایسه بنه حاصل از مزارع یک، چهار و هفت ساله زعفران از لحاظ ترکیبات آلی فنل تام، فلاونوئید، کروسین، پیکروکروسین و کارتامین نشان می دهد که ترکیبات مذکور در بنه های مزارع چهار ساله بطور معنی داری بیشتر از مزارع یک و هفت ساله می باشد.

واژه های کلیدی: ترکیبات موثره, سن مزرعه, دگر آسیبی زعفران