نعیم لویمی
مرتضی الماسی

شناخت وضعیت کمی و کیفی کاربری ماشین های کشاورزی، به منظور افزایش کارایی آنها در مناطق مختلف هدف این پژوهش بوده است. از این رو، محدوده منطقه شمال اهواز شامل پنج دهستان ویس، ملاثانی، عنافچه، الهایی و کرخه، مجموعا به مساحت ۲۸۶۸۰۰ هکتار، که ۵۴۱۹۳ هکتار از آنها زمین زراعی است، برای شناخت علمی وضع موجود مکانیزاسیون و ارائه راه کارهای مناسب به صورت میدانی بررسی گردید. در این پژوهش شماری از شاخص های کمی و کیفی مکانیزاسیون ارزیابی شد، که در کنار بررسی های کل گرا، به منظور تمرکز مطالعات و تفصیل نتایج با توجه به شرایط منطقه، دشتی به مساحت حدود ۱۱۰۰ هکتار زمین زراعی انتخاب، و تجزیه و تحلیل برخی از پارامترها، که بررسی آنها در کل محدوده ممکن نبوده، در آن دنبال شده است. این بررسی نشان می دهد که سطح مکانیزاسیون منطقه ۱/۱ اسب بخار در هکتار است، که با وجود مطلوبیت نسبی این سطح، درجه مکانیزاسیون برای بسیاری از عملیات مربوط به فناوری متناسب منطقه پایین بوده، و اغلب کشاورزان از تراکتور صرفا برای انجام عملیات مرسوم خاک ورزی اولیه و ثانویه استفاده می کنند. از سوی دیگر، وضعیت کیفی مکانیزاسیون منطقه، از جمله مهارت کاربران، مدیریت ماشین ها و خدمات پشتیبانی با توجه به پارامترهای محاسبه شده همچون پایین بودن ضریب بهره وری از تراکتورها (حدود ۴۰%)، افت زیاد در برداشت گندم به وسیله کمباین (حدود ۴/۹%)، و ضعف آموزش کاربران ماشین ها بسیار نامناسب بوده و توازنی با سطح مکانیزاسیون منطقه ندارد. نتیجه این که برای افزایش کارایی ماشین های کشاورزی در منطقه، در کنار توجه به آموزش و تعلیم کاربران ماشین ها، باید به حل مشکلات خدماتی و پشتیبانی آنها توجه شود. هم چنین، به منظور اشاعه فناوری مناسب و افزایش درجه مکانیزاسیون عملیات مختلف آن، باید پس از شناسایی فناوری مناسب منطقه به وسیله مراکز پژوهشی، ماشین ها و تجهیزات این فناوری فراهم آمده و گسترش یابد. البته با توجه به پایین بودن درجه نوآوری و پذیرش فناوری جدید در سیستم متکی بر کشاورزان محلی، پیشنهاد می شود که علاوه بر کلاس های آموزشی و ترویجی، از مزارع نمایشی، و نیز تشویق و حمایت از شرکت های خدمات مکانیزه برای تامین ماشین ها و ابزار این فناوری و گسترش آن در منطقه استفاده گردد.

Mechanization, Appropriate technology, Level of mechanization, Degree of mechanization, Ahwaz., مکانیزاسیون، فناوری مناسب، سطح مکانیزاسیون، درجه مکانیزاسیون، شهرستان اهواز