محمدعلی نظری
حسین شریعتمداری
مجید افیونی
مصطفی مبلی
شهرام رحیلی

پساب و لجن فاضلاب می توانند نیاز آبی و غذایی گیاه را تامین نموده، به همین علت به عنوان منابع آبی و کودی ارزان قیمت مورد توجه قرار گرفته اند. البته وجود فلزات سنگین در پساب و لجن و امکان جذب آنها به وسیله گیاهان و ورود آنها به زنجیره غذایی انسان و حیوان نباید از نظر دور بماند. هدف از انجام این پژوهش تعیین آثار پساب و لجن فاضلاب صنعتی بر غلظت تعدادی از عناصر پرمصرف، کم مصرف، فلزات سنگین و سدیم و هم چنین عملکرد سه گیاه گندم (Triticum aestivum)، جو (Hordeum vulgare) و ذرت (Zea mays) بود. این مطالعه در شرایط گلخانه ای و در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار و پنج تیمار شامل آب چاه،آب چاه+ لجن ( ۵۰ تن در هکتار) و سه پساب صنعتی از کارخانه پلی اکریل ایران به نام های پساب خروجی هوادم ها مربوط به برج های خنک کننده، پساب سرریز تصفیه پساب و پساب خروجی به رودخانه انجام گرفت. تجزیه پساب ها و لجن نشان داد که غلظت عناصر مختلف آنها در محدوده مجاز استانداردهای مربوطه می باشد. هیچ کدام از تیمارها در گیاه ذرت و نیز تیمار پساب خروجی هوادم ها در گندم و جو نتوانست نیاز گیاهان را به عنصر نیتروژن تامین نماید. همه تیمارها نیاز گندم به فسفر را تامین نمودند، ولی در مورد ذرت در هیچ کدام از تیمارها و در مورد جو در تیمارهای پساب خروجی هوادم ها، سرریز تصفیه پساب و خروجی به رودخانه نیاز گیاه به فسفر برآورده نشد. غلظت عناصر کم مصرف و سنگین در گیاهان در تیمارهای دارای لجن و پساب های صنعتی بیشتر از تیمار آب چاه بود. عملکرد وزن خشک اندام هوایی و ریشه در تیمار آب چاه+ لجن در تمام گیاهان بالاترین مقدار را به خود اختصاص داد. کاربرد پساب ها در مقایسه با آب چاه سبب افزایش عملکرد وزن خشک اندام هوایی گیاهان شد.

Industrial effluent, Sewage sludge, Micronutrient and heavy metals, Wheat, Barley, Corn., پساب صنعتی، لجن فاضلاب، فلزات کم مصرف و سنگین، گندم، جو، ذرت