ارزیابی پایداری و تعیین الگوی کشت سیستم های زراعی بر اساس بهینه سازی بهره برداری از منابع آب و خاک با استفاده از الگوهای غیرخطی برنامه ریزی ریاضی

مطالعه پایداری سیستم های زراعی مستلزم ارزیابی جامع و یکپارچه ای از دینامیسم حاکم و ارتباط تنگاتنگ ابعاد محیطی، اقتصادی و اجتماعی آنهاست. بهینه سازی تخصیص و افزایش بهره وری مصرف آب در یک سیستم زراعی، علاوه بر بهبود وضعیت پایداری و حفاظت از منابع آب و خاک، کاهش خسارت های اقتصادی و اجتماعی را نیز در پی خواهد داشت. شمار زیادی از مدل های برنامه ریزی ریاضی برای تحلیل و ارزیابی جوانب مختلف برنامه ریزی و مدیریت سیستم های زراعی در دهه های اخیر توسعه پیدا کرده اند. مقاله حاضر به ارزیابی سیستمی پایداری در سیستم زراعی منطقه روستایی براآن جنوبی در شرق شهر اصفهان و تعیین مناسب ترین الگوی کشت متناسب با آن می پردازد. به منظور تلفیق ابعاد سه گانه محیطی، اقتصادی و اجتماعی، دو معیار نسبی حصول بیشترین عایدی اقتصادی و ایجاد بیشترین فرصت های اشتغال به ازای هر واحد مصرف آب کشاورزی، به عنوان شاخص هایی برای پایداری سیستم تعریف شده اند. بهینه سازی نسبت های «سود خالص به مصرف آب» و «ایجاد اشتغال به مصرف آب»، با بهره گیری از مدل های برنامه ریزی ریاضی یک هدفه و چندهدفه کسری صورت گرفته است. در ادامه با محاسبه و مقایسه کارایی اقتصادی و اجتماعی هر واحد مصرف آب کشاورزی در سناریوهای مختلف مدل های یک هدفه و چندهدفه برنامه ریزی خطی و کسری، مناسب ترین الگوهای کشت منطقه با توجه به منابع موجود آب و خاک و نیروی انسانی تعیین و معرفی شده است

کلیدواژه ها:

Sustainability assessment ، Farming systems ، Optimal cropping pattern ، Fractional programming ، Multiple objective programming. ، ارزیابی پایداری ، سیستم های زراعی ، الگوی بهینه کشت ، برنامه ریزی کسری ، برنامه ریزی چندهدفه