اثر مدیریت مرتع بر توزیع اندازه و پایداری خاکدانه ها به روش الک تر و خشک در مراتع سبزکوه و بروجن استان چهارمحال و بختیاری

چرای بی رویه و کنترل نشده مراتع توسط دام می تواند با کاهش پوشش گیاهی، تخلیه ماده آلی و فشرده کردن خاک، پایداری خاکدانه ها را کاهش داده و خاک سطحی را مستعد فرسایش نماید. هدف از این پژوهش بررسی اثر سه مدیریت چرای کنترل شده فصلی، قرق و چرای آزاد مرتع بر توزیع اندازه و پایداری خاکدانه ها در برخی مراتع حفاظت شده استان چهارمحال و بختیاری بود. مناطق مورد بررسی شامل ۱) مراتع طبیعی منطقه سبزکوه تحت قرق ۲۰ ساله و ۲) برخی مراتع نیمه طبیعی بروجن با مدیریت قرق ۲۵ ساله بود. نمونه برداری از خاک در اواسط فصل چرا در سال ۱۳۸۷ از عمق صفر تا ۱۵ سانتی متر انجام گرفت. توزیع اندازه خاکدانه ها و پایداری خاکدانه ها در نمونه های برداشت شده (کوچک تر از ۲ میلی متر) به دو روش الک خشک و تر اندازه گیری شد. نتایج هر دو روش نشان داد، مدیریت مرتع می تواند توزیع اندازه خاکدانه ها و شاخص های گوناگون خاکدانه سازی را در هر دو منطقه به طور معنی دار تحت تاثیر قرار دهد. هم چنین، در هر دو منطقه فراوانی نسبی خاکدانه های درشت در دو مدیریت قرق و چرای کنترل شده بیشتر از مراتع تحت مدیریت چرای آزاد بود. با این حال، فراوانی خاکدانه های ریز در مدیریت چرای آزاد بیشتر از دو مدیریت قرق و چرای کنترل شده بود. هم چنین، خاکدانه ها در مراتع قرق شده نسبت به دو مدیریت دیگر دارای پایداری بیشتری بودند. این امر بیانگر اثر شدید پاکوبی دام و تراکم خاک بر اثر شکستن خاکدانه های درشت و احتمالا از بین رفتن پوشش گیاهی سطح خاک توسط دام در مراتع چرا شده می باشد. نتایج این پژوهش نشان داد میزان و شدت تاثیر چرا بر خاکدانه سازی خاک عمدتا به شدت و مدت چرا و نوع منطقه مورد مطالعه بستگی دارد.

کلیدواژه ها:

Aggregate stability ، Aggregate-size distribution ، Aggregation parameters ، Grazing pastures ، Ungrazing regimes ، Central Zagros. ، پایداری خاکدانه ، توزیع اندازه خاکدانه ، شاخص های خاکدانه سازی ، چرای مرتع ، قرق ، زاگرس مرکزی