حبیب بیگی هرچگانی - Dept. of Soil Sci., Univ. of Shahrekord, Shahrekord, Iran.
گلنوش بنی طالبی - Dept. of Soil Sci., Univ. of Shahrekord, Shahrekord, Iran.

بعد فرکتال ذرات بافت خاک شاخص فیزیکی مناسبی برای توصیف توزیع اندازه ی ذرات خاک بوده و کاربردهای گوناگونی دارد. محاسبه ی بعد فرکتال می تواند به چند روش و با دو گزینه ی برازش خطی و غیر خطی صورت گیرد. هدف از مطالعه ی حاضر مقایسه و انتخاب روش مناسب برای تعیین بعد فرکتال با استفاده از داده های هیدرومتری با روابط جرم- زمان، جرم- قطر و روش تعدیل شده ی جرم- قطر (کرچنکو-ژانگ) است. به همین منظور ۶۰ نمونه خاک از چهار مزرعه واقع در طاقانک،شهرکرد، جمعآوری و پس از تیمار نمونهها با آب اکسیژنه، قرائت هیدرومتر در دقایق ۶۷/۰، ۱، ۲، ۵، ۱۵، ۳۰، ۶۰، ۱۲۰، ۱۸۰، ۱۴۴۰ و ۲۸۸۰ انجام شده، سپس به دادههای جرم-زمان، و جرم-قطر تبدیل و بعد فرکتال ذرات جامد بافت خاک با برازش خطی و غیرخطی سه رابطهی فوقالذکر تعیین شد. برازش غیرخطی روش کرچنکو و ژانگ به دلیل ضریب تبیین بالاتر و میانگین مربعات خطا کمتر و معیار اطلاعاتی آکائیکه کوچک تر به عنوان مناسب ترین روش محاسبه ی بعد فرکتال ذرات بافت انتخاب شد. تجزیهوتحلیل خطا نیز موید این روش است. بین بعد فرکتال حاصل از برازش خطی و غیرخطی در دو روش جرم-قطر و جرم-قطر کراچنکو-ژانگ رابطه ی معنی دار ولی نه چندان قوی مشاهده شد. از این روابط می توان برای تصحیح بعد فرکتال تعیین شده در مطالعات قبلی استفاده نمود.

Soil particle size distribution, Mass-time, mass-diameter, Kravchenko-Zhang, Linear and nonlinear fitting, D correction and conversion., برآورد خطی و غیرخطی, توزیع اندازه ی ذرات, تصحیح بعد فرکتال, جرم-زمان, جرم-قطر, کرچنکو-ژانگ