جواد شباهنگ - دانشجوی دکتری بوم شناسی زراعی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
سرور خرم دل - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
افسانه امین غفوری - دانشجوی بوم شناسی زراعی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
رحمت اله قشم - کارشناس ارشد زراعت

به منظور بررسی اثر انواع بقایای گیاهی و گیاهان پوششی بر فراوانی نسبی، تراکم و زیست توده علف های هرز و برخی خصوصیات زراعی زعفران، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸ و ۹۰-۱۳۸۹ اجرا شد. تیمارها شامل بقایای سه گیاه آفتابگردان، جو و سیر و گیاهان پوششی جو، خلر، چاودار، شبدر ایرانی، ماشک گل خوشه ای، منداب و شاهد بود. صفات اندازه گیری شده شامل جمعیت، تراکم و وزن خشک علف های هرز و تعداد گل، وزن تر گل، وزن خشک کلاله، سرعت ظهور برگ و سرعت گلدهی زعفران بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که اثر تیمارهای مختلف بر وزن خشک و تراکم علف های هرز معنی دار بود. پایین ترین تراکم علف های هرز باریک برگ و پهن برگ برای تیمار ماشک گل خوشه ای به ترتیب با ۷/۰ و ۸/۰ گونه در متر مربع و بالاترین تعداد برای شاهد به ترتیب با ۳/۱۱ و ۲/۱۶ گونه در متر مربع مشاهده شد. همچنین سرعت ظهور برگ، سرعت گلدهی، تعداد گل، وزن تر گل و وزن خشک کلاله زعفران به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای مختلف بقایای گیاهی و کاشت گیاهان پوششی قرار گرفت. بالاترین تعداد گل و عملکرد کلاله زعفران به ترتیب با ۲۴۴۵۵۰ گل در هکتار و ۱۰۱۰ گرم بر متر مربع برای تیمار کاشت گیاه پوششی ماشک گل خوشه ای و کمترین میزان این صفات به ترتیب با ۷/۶۶۲۴۱ گل در هکتار و ۵/۱۸۷ گرم بر متر مربع برای شاهد به دست آمد. خاصیت دگرآسیبی بقایای گیاهی و کاشت گیاهان پوششی باعث کاهش تراکم و به تبع آن زیست توده علف های هرز شد. کاشت گیاهان پوششی از طریق آزاد سازی عناصر غذایی و فراهمی نیتروژن تحت تاثیر تثبیت نیتروژن و بهبود خصوصیات خاک منجر به بهبود شرایط برای رشد بنه گیاه زعفران شد که در نهایت، افزایش عملکرد زعفران را موجب گردید.

دگرآسیبی, گیاه نقدینه, مالچ, مدیریت پایدار علف هرز