محسن مهمیدی - زمین شناس نفت - شرکت پترو اسماری، تهران، ایران
میثم هژبری - زمین شناس نفت - شرکت پترو اسماری، تهران، ایران

موتورهای درون چاهی به دو دسته کلی تقسیم می شوند:۱- موتورهای توربین۲- موتورهای جابجایی مثبتموتورهای توربین که با عنوان تور بودریل نیز شناخته میشوند، از یک سری پره موجود در روتور و استاتورتشکیل شده است.این موتورها به طور گستردهای در حفاری چاههای نفت و گاز روسیه مورد استفاده قرار گرفته و در حال حاضر نیز در برخی نقاطاستفاده می شوند تا از چرخش رشته حفاری اجتناب گردد. در این موتورها تناوب زیادی از این پرههای روتور و استاتور وجوددارد که به هر کدام از آنها یک مرحله می گویند (بین ۲۵ تا ۳۰۰ مرحله). روتور دارای تیغه هایی بوده که بر روی یک شفتمرکزی قرار داده شدهاند و زاویهدار هستند و استاتور نیز به بدنه موتور چسبیده است. این زاویه باعث می شود که جریان گلورودی در اثر برخورد با پره ها، شفت اصلی را به حرکت درآورده و موجب چرخش مته گردد.موتورهای جابجایی مثبت هر یک از این موارد شرایط شروع به حفاری جهتدار را تغییر می دهند.درصورتی که از آغاز تصمیم به حفاری جهت دار باشد هنگام رسیدن به نقطه شروع به انحراف با ابزار حفاری جهت دار و موتوردرون چاهی حفره به سوی هدف مورد نظر تغییر مسیر داده می شود. اصل حاکم بر عملکرد موتورهای PDM، بر عکس قاعدهپمپ های با حفره پیش رونده می باشد. پمپ های با حفره پیش رونده تحت عنوان پمپ های پیچی و پمپ های حفرهای نیز شناختهمی شوند؛ اما امروزه به دلیل اینکه اولین بار این پمپ ها توسط مخترع فرانسوی رنه موینو معرفی شدند، بیشتر تحت عنوان مونوپمپ ها شناخته می شوند. در این پمپ ها از چرخش یک روتور جهت جابجایی سیال استفاده می شود. اما موتورهای درون چاهیبر خلاف مونو پمپ ها، انرژی هیدرولیکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می کنند. این انرژی هیدرولیکی حاصل از پمپ کردن سیالحفاری به درون آن می باشد و انرژی مکانیکی خروجی این موتورها، گشتاور و RPM می باشد. در شکل و شماتیک کلی یک موتور PDM نشان داده شده است.

گشتاور، رشته حفاری ، توربین، PDM