بهزاد بلمکی - دانشآموخته دکترای باستانشناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
کمالالدین نیکنامی - استاد گروه باستانشناسی دانشگاه تهران
محمدرضا سعیدی هرسینی - استادیار پژوهشی مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سمت

مطالعه دشت همدان، به عنوان یکی از نواحی مهم در بین دو منطقه زاگرس مرکزی و شمال مرکزی فلات ایران و نقش آن در شکل­دهی روند پیچیده­سازیهای اجتماعی و اقتصادی دوران متاخر مس­سنگی، یکی از نیازهای تحقیقاتی است که جای خالی آن در مطالعات غرب ایران دیده میشود. در این پژوهش، در مجموع ۳۹ محوطه شناسایی شد و مورد تحلیل باستانشناختی قرار گرفت و در تحلیل دادهها، از تحلیلهای رتبه- اندازه و شاخص آنتروپی، هم­زمان و یکجا استفاده شد تا ضرورت وجود این دو تحلیل، به منظور تکمیل نتایج یکدیگر آزمایش شود و با توجه به اینکه این موارد در باستان­شناسی کمتر استفاده شده است، در آغاز راه با دشواریهایی در تهیه داده­های محاسباتی آن روبه­روست که سعی شد تا در این پژوهش مرتفع شود. نتایج نشان میدهد وجود محوطه­های زیاد یک هکتاری که نقش زیادی در مقعر کردن نمودار رتبه- اندازه و همچنین افزایش شاخص آنتروپی ایفا کردهاند، می­تواند بیانگر عدم سازمان­دهی و نیاز به موارد سازنده پیچیدگیها و زیرساختهای اجتماعی دوران مس سنگی متاخر، نظیر مشارکت در تولید محصولات کشاورزی به صورت تخصصی و شبکه ارتباطات روستایی در دشت همدان باشد و نتایج این تحلیل به سمت عدم وجود محوطه­های مرکزی و سازمان­دهنده تشکیلاتی در این دشت سوق پیدا می­کند.

دشت همدان, دوران متاخر مس سنگی, الگوی استقراری, توزیع رتبه- اندازه, مدل آنتروپی شانون