ارزیابی استفاده از آنالیز میکروپروب اشعه ایکس (XPMA) بهعنوان روش غیرتخریبی در شناسایی ترکیب شیمیایی لعابهای تاریخی
- سال انتشار: 1396
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی، دوره: 9، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JARCS-9-2_013
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 471
نویسندگان
دانشآموختهی دکتری مرمت اشیای تاریخی- فرهنگی، دانشگاه هنر اصفهان
دانشآموختهی کارشناسی ارشد مرمت اشیای تاریخی- فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
استادیار گروه مرمت دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
چکیده
بررسی و ارزیابی ویژگیهای آثار تاریخی و اجزای تشکیلدهندهی آنها با توجه به زمینههای ساختارشناسی، فنشناسی و آسیبشناسی به کمک آنالیزهای غیرمخرب (NDT)، ازجمله حوزههای موردتوجه و حائز اهمیت در باستانسنجی بهشمار میرود. در این پژوهش، نتایج بررسی ترکیب شیمیایی لعاب کاشی هفترنگ بهاحتمال متعلق به دورهی صفوی، با استفاده از روش آنالیز میکروپروب پراش اشعه ایکس (XPMA) بهصورت کیفی و کمی و بدون نمونهبرداری از اثر، ارائه شده است. دادههای حاصل از این روش آنالیزی، امکان شناسایی نوع عناصر اصلی، فرعی و کمیاب تشکیلدهندهی لعاب و درصد آنها، همچنین مقدار ترکیب اکسیدی اتمهای موجود را بدون هیچگونه عارضهی تخریبی، با دقت، سهولت و سرعت بالا فراهم میآورد. با توجه به دادههای حاصل از این آنالیز، میتوان اظهار داشت که این لعابها از دستهی لعابهای سربی بوده و اکسید کلسیم بهعنوان کمکذوب در ترکیب آنها استفاده شده است. همچنین براساس اکسیدهای رنگساز شناسایی شده در رنگهایی چون آبی فیروزهای (با حضور اکسید مس)، زرد (با حضور اکسید آهن در مجاورت اکسید کلسیم) و سبز روشن (اکسید کروم) که در محیط اکسیداسیون رنگهای مذکور را ایجاد میکنند، محیط پخت لعاب نیز در اتمسفر اکسیداسیون بوده است. شناسایی مواد تشکیلدهندهی ساختار نمونهی موردمطالعه از طریق آنالیزهای عنصری، فازی، حرارتی (XRF، XRD، STA) و پتروگرافی انجام گرفت که حاکی از محیط پخت اکسیداسیون و محدودهی دمای پخت ۸۰۰ – ۸۵۰ درجه سانتیگراد بدنه است.کلیدواژه ها
باستانسنجی, آنالیزهای غیرمخرب, میکروپروب پراش اشعه ایکس, ترکیب شیمیایی, لعاباطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.