مرتضی شیرمحمدی - ۱. Department of Soil Science, College of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.
علیرضا حسین پور - ۱. Department of Soil Science, College of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.
شهرام کیانی - ۱. Department of Soil Science, College of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.

شناخت توزیع شکل ­های مختلف فسفر در خاکدانه­ ها به منظور ارزیابی خطر هدرروی فسفر از طریق رواناب و آبشویی از زمین ­های کشاورزی دارای اهمیت است. ­در این مطالعه اثر اندازه خاکدانه بر قابلیت استفاده و اجزا فسفر در ۱۰ نمونه خاک آهکی تعیین شد. بدین منظور با استفاده از روش الک خشک  خاکدانه های ریز (کوچکتر از ۲۵/۰ میلی­متر) و  خاکدانه های درشت (بزرگتر از ۲۵/۰ میلی­متر) جدا شدند. فسفر قابل استفاده به روش اولسن، فسفر کل، فسفر آلی و اجزا فسفر معدنی در خاکدانههای ریز، درشت و خاک ­ها تعیین شدند. اجزا فسفر معدنی بهصورت عصاره ­گیری متوالی به شش شکل شامل: دیکلسیم فسفات، اکتاکلسیم فسفات، آپاتایت، فسفر پیوند شده با آلومینیوم، فسفر پیوند شده با آهن و فسفر حبس شده در درون اکسیدهای آهن تفکیک شد. نتایج نشان داد مقادیر فسفر قابل استفاده، دی­کلسیم فسفات، اکتا کلسیم فسفات، آپاتایت، فسفر آلی، فسفر پیوند شده با آلومینیوم، فسفر پیوند­ شده با آهن، فسفر حبس­ شده درون اکسیدهای آهن و فسفر کل بهترتیب در۷۰، ۶۰، ۴۰، ۴۰، ۶۰، ۷۰، ۶۰، ۵۰ و ۷۰ درصد خاک ها، در خاکدانه های ریز بهصورت  معنی­دار بیشتر از  خاکدانه های درشت بود. در نهایت می­ توان گفت، با افزایش مقدار فسفر، بهویژه در  خاکدانه هایریز امکان از دست رفتن فسفر از طریق فرسایش افزایش می­یابد.

Macro and micro Aggregates, Available Phosphorus, Calcareous Soils, Sequential Extraction, خاکدانههای ریز و درشت, فسفر قابل استفاده, خاکهای آهکی, عصارهگیری متوالی