مصطفی موسوی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
زینب کبیریان - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی پردیس البرز دانشگاه تهران

شهر رفسنجان در شمال غرب استان کرمان واقع است و زبان رایج آن گویش محلی فارسی است. در فرهنگ عامه مردم این شهر، ادبیات شفاهی نقش پررنگی دارد و زندگی مردم در آن منعکس است. در پژوهش حاضر جزئیات پوشش سنتی زنان رفسنجان با معیارهای زیباییشناسی و آرایشها و زیورآلات بومی از خلال بررسی ششصد دوبیتی محلی این شهر عرضه شده است. ازآنجاکه مشابهتهای بسیاری در نام و شکل پوشش در جغرافیای فرهنگی زبان فارسی به­چشم­میخورد، سعی شده است تاحدی به این شباهتها در تبیین اجزا پوشش سنتی زنان رفسنجان اشاره شود. فهرست لباسها و جزئیات پوشش که در دوبیتیها اشاره شده است، شامل چادر و روبند، چارقد، پیراهن، انواع عرقچین، ارخالق، کفش و دستمال دست است که از اهمیت و تنوع پوشش سنتیزنان رفسنجان، جایگاه اجتماعی، مشاغل و حتی میزان ثروت آنان حکایت دارد. همچنین اشاره به آرایش، هنجارهای مربوط به آن و تلاشهای کوچک برای زیباترشدن در تفکر سنتی در این پژوهش موردتوجه قرارگرفته است. نگارندگان این مقاله دوبیتیهای محلی رفسنجان را که در گویش محلی «چاربیتو» نامیده میشود، برای نخستینبار به روش میدانی گردآوری و بررسی کرده­اند. هدف از این بررسی و جستوجو بهدست­آوردن تصویر روشنی از پوشاک سنتی زنان رفسنجان است.

فرهنگ عامه, ادبیات عامه, دوبیتی های محلی, پوشش سنتی زنان رفسنجان, چاربیتو