تبیینی ساختگرا از تباین نیروانا و فنا
محل انتشار: دو فصلنامه ادب فارسی، دوره: 9، شماره: 1
سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 199
فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_ADFA-9-1_003
تاریخ نمایه سازی: 20 اردیبهشت 1400
چکیده مقاله:
غایت و مقصد سلوک در عرفان اسلامی، فنا و در عرفان بودایی، نیرواناست. رسیدن به هر دو مقصد، از راه زدودن صفات و خواهشهای نفسانی است. شباهتهای فنا و نیروانا آنقدر هست که گاه مفهومی مشترک قلمداد میشوند. فنا و نیروانا تجربههایی عرفانی هستند و با نظریههای رایج در پژوهشهای تجارب عرفانی نیز مطالعه میشوند. یکی از این نظریهها، ساختگرایی است که تجارب عرفانی را پردازششده و سامانیافته از باورها و انتظاراتی میداند که عارف با خود به تجربه میآورد. در نگاه ساختگرا، عارف در حالی به تجربه عرفانی پا میگذارد که از آموزهها و مفاهیم سنتی دین و آیینش زمینهمند شده است و ازآنجاکه آموزهها و مفاهیم سنتی ادیان و مذاهب از اساس با هم متفاوتاند، تجربههای عرفانی عارفان آنها نیز نمیتواند یکسان باشد. در این مقاله، زمینهمندیهای عارفان اسلامی و بودایی را در تجربه فنا و نیروانا از دریچه ساختگرایی بررسیدهایم. ما استدلال میکنیم که تفاوت عقاید و آموزههای این دو آیین، مسیر سلوک و طریقت عارفانش را از اساس متفاوت ترسیم میکند و این دو مسیر ازاساسمتفاوت، به مقصد واحدی نمیرسند؛ بنابراین، فنا و نیروانا یکسان نخواهند بود. این مقاله با گفتار مختصری در تجربه عرفانی و معرفی اجمالی نظریههای ساختگرایی و ذاتگرایی آغاز میشود، سپس با بحثی در آموزههای اصلی عرفان اسلامی و بودایی برای رسیدن به فنا و نیروانا ادامه مییابد و در آخر، با قیاس این آموزهها و بیان نتیجه استدلال تمام میشود.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
بهزاد برهان
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
علیرضا حاجیان نژاد
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :