مهدی صفری گرایلی - دانشیار گروه حسابداری، واحد بندرگز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرگز، ایران.
یاسر رضائی پیته نوئی - استادیار حسابداری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

قابلیت مقایسه حسابداری، مقامات مالیاتی را قادر میسازد که درک بهتری از فعالیتهای شرکت داشته باشند و روند شناسایی فعالیتهای اجتناب مالیاتی شرکتها را از سوی آنها بهبود میبخشد. بنابراین قابلیت مقایسه حسابداری نقش مهمی را در کاهش فعالیتهای اجتناب مالیاتی مدیران با محدود کردن توانایی و انگیزههای آنها ایفا میکند. لذا بر پایه این استدلال، پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد مدلسازی معادلات ساختاری به بررسی رابطه بین قابلیت مقایسه حسابداری با اجتناب مالیاتی شرکت و همچنین مطالعه اثر تعدیلکنندگی (جایگزینی یا مکمل) محیط اطلاعاتی بر رابطه بین آنها میپردازد. این پژوهش از نوع پژوهشهای کمی و از لحاظ روش اجرا در زمره همبستگی و بر اساس هدف، از نوع کاربردی است. نمونه آماری پژوهش شامل ۸۶ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ می­باشد. در این پژوهش برای سنجش قابلیت مقایسه حسابداری از سه معیار مختلف طبق مدل دی فرانکو و همکاران (۲۰۱۱) و همچنین از دو معیار تفاوت دفتری مالیات و نرخ موثر مالیاتی برای اندازهگیری اجتناب مالیاتی استفاده گردید. برای تحلیل داده­ها نیز، از نرم­افزار اسمارت پی ال اس و از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شده است. پس از اطمینان یافتن از برازش قابلقبول مدلهای اندازهگیری و ساختاری پژوهش، نتایج پژوهش حاکی از آن است که قابلیت مقایسه حسابداری موجب کاهش فعالیتهای اجتناب مالیاتی شرکت میشود. علاوه بر این مطابق با پیشبینی نظریه جایگزینی، نتایج نشان میدهد که محیط اطلاعاتی رابطه منفی بین قابلیت مقایسه و اجتناب مالیاتی شرکتها را تضعیف میکند

قابلیت مقایسه حسابداری, اجتناب مالیاتی, محیط اطلاعاتی.