رابطه دین و دولت در نظام فلسفی هگل
- سال انتشار: 1390
- محل انتشار: فصلنامه حکمت و فلسفه، دوره: 7، شماره: 25
- کد COI اختصاصی: JR_WPH-7-25_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 200
نویسندگان
هیئت علمی دانشگاه تهران
چکیده
پس از آنکه آدمی پای به عالم هستی نهاد، همزمان دو مقوله مهم و اساسی بهنام دین (یا ماورا طبیعت) و دولت (طبیعت یا دنیا) توجه وی را به خود واداشت. از آن بهبعد، این دو موضوع و دامنه شمول هریک از این مقولات مهمترین مباحثی بودهاند که در طول اعصار و قرون متمادی همواره محل نزاع و اختلاف بشر بوده است. این نزاع و درگیریها در طول تاریخ دارای سه صورت کلی بوده است: واگرایی و معاندت کامل دین و دولت؛ همگرایی و معاضدت کامل؛ و استیلا و غلبه یکی بر دیگری، بهگونهای که آن دیگر تابع این یک بوده است. این مقاله در آغاز نگاهی مختصر خواهد داشت به مراحل تطور اندیشه دینی هگل و نیز دیدگاه وی در باب دولت؛ سپس به نقد و بررسی نظرگاه هگل در این زمینه میپردازد. در مورد بخش نخست، ملاحظه خواهیم کرد که نمیتوان هگل را فیلسوفی ضد دین، طرفدار مطلق نظریه جدایی دین از سیاست و مدافع دولت توتالیتر قلمداد کرد، اگرچه او در نهایت دین را بهمثابه ابزاری در خدمت دولت و مایه بقا و استمرار آن میداند. همچنین در بخش پایانی ملاحظه خواهیم کرد که بهرغم اینکه نظرگاه «دولت ارگانیکی» که وی بهمنظور حل پارادکس آزادی و اطاعت ارائه میکند، در مقایسه با دیدگاه مکانیستی هابز و لاک در نظریه قرارداد اجتماعی و نیز در مقایسه با دیدگاه پیروان مذهب اصالت فایده در عرصه سیاست (میل و بنتام)، گامی روبهجلوست؛ بااینحال، اولا هیچمانعی برسرراه گرایش به استبداد و دیکتاتوری حکومت پادشاهی مشروطه موردنظر وی نیست و ثانیا ازآنجاکه او درنهایت دین را چونان ابزاری در خدمت دولت میداند، هنوز در نظام فکری وی این نزاع و چالش دیرینه میان حدود و قلمرو دین و دولت باقی است.کلیدواژه ها
دین و دولت, آزادی, آگاهی, عقلانیت, مسیحیتاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.