جواد طاهری - دانشجوی دانشگاه علامه طباطبایی
هدایت علوی تبار - هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

معنای عقلانی و تحلیلی بدا به عنوان یکی از مهمترین آموزههای شیعه امامیه (اثنیعشری) نه تنها بدعتآمیز نیست بلکه با عقل و شرع سازگار است. اهل تسنن در آثار روایی و الهیاتی خود، بدا را بدعت به شمار آورده و آنرا مردود دانستهاند. در مقابل، امامیه بر این باورند که اگر معنای حقیقی این اصطلاح روشن شود (که هدف این نوشتار هم همین است) آنگاه همه مسلمانان منجمله اهل تسنن نیز آنرا خواهند پذیرفت. این مقاله به نحو اجمال آرا صاحبنظران مشهور سنی مذهب پیرامون بدا را بیان میکند و سپس با بهرهگیری از شیوه الهیات تحلیلی نظر متالهان شیعی را در باب این مفهوم به نحو مبسوط بیان خواهد داشت. موضوعات مهمی همچون معنای لغوی و اصطلاحی بدا، تفاوت بدا و نسخ، نسبت بدا با علم الهی، به مناسبت، مورد بحث قرار خواهند گرفت. نتیجه آنکه، بدا مفهومی است که با دو منبع مهم استنباط آموزههای اسلامی، یعنی عقل و نقل، هیچگونه منافاتی ندارد؛ از آنجا که این دو منبع در مذهب شیعه و سنی معتبر دانسته شدهاند در بحث حاضر به عنوان معیار ورود خواهند یافت

بدا, نسخ, شیعه, شیعه امامیه, اهل تسنن, روش تحلیلی, علم مطلق خداوند