ابراهیم اسماعیلی نژاد - دانشگاه فردوسی مشهد
کامران داوری - دانشگاه فردوسی مشهد

محدودیت و چالشهای منابع آب تجدیدشونده و افزایش روز افزون تقاضا برای آب در بخشهای مختلف شهری و خدمات، توریسم، صنعت و کشاورزی، اهمیت و حساسیت مدیریت منابع آب را افزایش داده است. این حساسیت به ویژه در دورههای کمآبی، تاثیر بیشتری دارد. تجارب سالهای گذشته در مباحث مدیریت منابع آب، بازگوکننده این است که اعمال مدیریت درست و صحیح بر اساس اصول پایداری و افزایش بهرهوری آب، چالشها، محدودیتها و مشکلات ناشی از کمبود منابع آب را کاهش میدهد. در این راستا نظاممندسازی فرآیند تخصیص آب، راهکاری راهبردی و اقدامی اساسی جهت دستیابی به امنیت آبی و توسعه پایدار منابع آب تلقی میگردد. اما این نظاممندی تخصیص آب در ایران همواره با مشکلاتی (مسائل زیستمحیطی، درگیریهای بین مناطق بالادست و پاییندست و ...) همراه بوده که دوبار در سالهای ۱۳۸۲ و ۱۳۸۷ اصلاح شده است. با وجود اصلاحات و تغییرات در این نظامنامه، شاهد ناکارآمدی تخصیص آب در ایران هستیم؛ زیرا برای رسیدن به یک تعادل مطلوب در زمینه عرضه و تقاضای آب، که یک اصل مهم و حائز اهمیت در تخصیص و پایداری آب میباشد، فقط با مدیریتی که همه ابعاد(سیاسی، اقتصادی، اجتماعی) را در نظر بگیرد، میسر خواهد بود. در نتیجه در حال حاضر نظامنامه تخصیص آب در ایران نیاز به اصلاحاتی دارد تا علاوه بر در نظر گرفتن اهداف مهم «پایداری و بهرهوری آب» در نظامنامه تخصیص آب، چارچوب دقیقی برای تخصیص آب و کنترل برداشت تعیین شود.

نظام تخصیص آب, آب تجدیدپذیر, آب تجدیدپذیر قابل مدیریت, برداشت آب