مسعود شیرازی - دانشجوی دکتری اقتصاد نفت و گاز دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
عبدالرسول قاسمی - عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
تیمور محمدی - دانشیار گروه اقتصاد نظری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
علی فریدزاد - دانشیار گروه اقتصاد انرژی، کشاورزی و محیطزیست، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی
عاطفه تکلیف - عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

در این پژوهش به تجزیه و تحلیل کمی و مقایسهای شبکه پویای تجارت بینالملل نفت خام ایران با استفاده از روش ارتباط شبکه دایبولد - ایلماز و همچنین تاثیر نامتقارن کوتاهمدت و بلندمدت افزایش و کاهش عوامل کلیدی پیشران و موانع گسترش جریان تجارت نفت خام از طریق رابطه جاذبه و با استفاده از الگوی رگرسیون خودبازگشت با وقفههای توزیعی تابلویی غیرخطی در دوره زمانی (۲۰۱۷-۱۹۸۰) پرداخته شده است. نتایج حاکی از پویایی سرریز تلاطم جریان تجارت نفت خام ایران در طول دوره زمانی مورد بررسی میباشد. به علاوه جریان تجارت نفت خام کشور ایران دارای تاثیرگذاری خالص (انتقالدهنده شوک) بر کشورهای منطقه خاورمیانه و تاثیرپذیری خالص (انتقالگیرنده شوک) به ترتیب از جریان تجارت نفت خام کشورهای مناطق آمریکا، اروپایشرقی- اوراسیا، آفریقا، اروپای غربی و آسیا پاسیفیک میباشد. بر این اساس تمرکز بر الگوی تجارت مجزای منطقهای و اتخاذ سیاست‏های تبعیضی تجارت خارجی توسط ایران، احتمالا نمیتواند مانع از کاهش تابآوری اقتصاد ایران از تلاطم شبکه تجارت بینالمللی نفت خام گردد. همچنین نتایج نشاندهنده رفتار نامتقارن جریان تجارت دوجانبه نفت خام ایران در برابر افزایش و کاهش متغیرهای تولید ناخالص داخلی کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت خام و هزینه حمل و نقل بینالمللی نفت خام در کوتاهمدت و بلندمدت میباشد که میتواند در شناسایی عوامل موثر بر انتقال تلاطم به منظور تنظیم و تعدیل سطح تجارت نفت خام موثر باشد. بنابراین به نظر میرسد با توجه به درجه بالای ادغام در شبکه تجارت بینالملل نفت خام ایران، اولویت رفتار همکاری تجاری بر رفتار رقابتی در تجارت نفت خام ایران و پاسخگویی مناسب به نوسانات و شوک بازار در طول زمان (مدیریت ریسک) در برنامههای اقتصادی کشور ضروری باشد.

تجارت بینالملل نفت خام, ارتباط شبکه پویا دایبولد - ایلماز, رابطه جاذبه, الگوی رگرسیون خودبازگشت با وقفههای توزیعی تابلویی غیر خطی