معصومه پایدار - گروه گیاهپزشکی، دانشکده مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
ناصر معینی نقده - دانشگاه رازی هیئت علمی
فرزاد جلیلیان - استادیار، گروه گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
عباسعلی زمانی - دانشیار، گروه گیاهپزشکی، دانشکده مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

مگس جالیز،Dacus ciliatus ، یکی از مهمترین آفات گیاهان جالیزی است که لارو با تغذیه از میوه آن را غیر قابل استفاده میکند. اثر جلبکنندگی ملاس چغندرقند، پروتئین هیدرولیزات، استات آمونیوم، سرکه سیب، مخمر جو (با غلظت پنج درصد)، محرک غذایی آمونیا و فرومون جنسی مگس جالیز، با استفاده از تله مکفیل در یک مزرعه خیار در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در سال ۱۳۹۷ بررسی شد. تلهها روی پایههای چوبی به ارتفاع یک متر آویزان شده و حشرات شکار شده هفتگی شمارش شدند. نتایج نشان داد که ملاس چغندرقند، پروتئین هیدرولیزات، مخمر جو، استات آمونیوم، فرومون مگس جالیز، سرکه سیب و محرک غذایی آمونیا به ترتیب در جلب حشرات بالغ بیشترین تاثیر را داشتند. بالاترین میزان شکار حشرات غیر هدف از راستههای Diptera، Lepidoptera، Hymenoptera، Coleoptera و Thysanoptera در تیمار مخمر جو مشاهده شد. کمترین میزان شکار حشرات غیر هدف در تیمارهای، فرومون مگس جالیز (۱۵/۰ ± ۹۸/۰)، محرک غذایی آمونیا (۱۷/۰ ± ۰۳/۱) و استات آمونیوم (۲۵/۰ ± ۱۷/۱) دیده شد اما تفاوت معنیدار آماری بین این تیمارها وجود نداشت. نوسانات جمعیت حشرات بالغ مگس جالیز در تیمارها و تاریخهای مختلف نمونه برداری الگوی متفاوتی را نشان داد. بیشترین و کمترین فراوانی جمعیت در ماههای مهر و تیر با میانگین شکار هفتگی ۳/۳۶ و ۵/۰ مگس بالغ ثبت شد. بطور کلی ملاس چغندرقند، پروتئین هیدرولیزات و مخمر جو با غلظت پنج درصد به عنوان تیمارهایی با کارایی بالاتر و اقتصادی برای جلب و کنترل مگس جالیز در مزرعه خیار پیشنهاد میشوند.

محصولات جالیزی, طعمه پاشی, شکار انبوه, Dacus ciliatus