واکاوی نگارههای خورشید در نقوش فرش ترنج خورشیدی فراهان
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: ماهنامه باغ نظر، دوره: 18، شماره: 94
- کد COI اختصاصی: JR_BAGH-18-94_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 528
نویسندگان
کارشناس ارشد پژوهش هنر، عضو هیئت علمی گروه فرش، دانشکده هنر، دانشگاه اراک، ایران.
کارشناس ارشد صنایع دستی، عضو هیئت علمی گروه صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه اراک، ایران.
کارشناس ارشد پژوهش هنر، عضو هیئت علمی گروه فرش، دانشکده هنر، دانشگاه اراک، ایران.
چکیده
بیان مسئله: هریک از فرشهای مناطق مختلف ایران میتوانند در پس نقوش خود حامل پیام، مفهوم و یا نمادی باشند که کشف آن بر فهم اصالت و اثبات ارزشهای تاریخی، فرهنگی و آیینی نقوش فرش ایران تاکید خواهد کرد. فرشهای استان مرکزی از جمله فرشهای مشهور ایران هستند و یکی از فرشهای اصیل این استان، فرش «ترنج خورشیدی فراهان» است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.هدف پژوهش: معرفی فرش ترنج خورشیدی فراهان و واکاوی نمادهای خورشیدی در این قالی و کشف ارتباط مفهومی و نسبت ویژه آن با تقدس خورشید است.روش پژوهش: در جستوجوی این ارتباط مفهومی، در این پژوهش که از نوع کیفی و توصیفی-تحلیلی است، با گذری بر پیشینه فرهنگی-تاریخی زادگاه این فرش یعنی کهندیار فراهان، به شناخت جایگاه خورشید در آیین و فرهنگ گذشته این سرزمین پرداخته میشود. سپس نمونههایی که به روش هدفمند معیاری از اسناد کتابخانهای و اینترنتی گردآوری شدهاند برمبنای ساختار و عناصر شاخص بصری، در سه گروه «اصلی»، «گلداندار» و «واگیرهای» تقسیم شده است. نتیجهگیری: در جستوجوی نگارههای خورشیدی در این سه گروه، به عناصری چون «گلدرخت سهشاخه»، «خورشیدخانم»، «نیلوفر آبی»، «گل خورشیدی هندسی» و ... دست یافته میشود که در چهار بخش نمودهای «انسانی»، «جانوری»، «گیاهی» و «تجریدی» جای میگیرند. در نهایت به اعتبار تعدد و تنوع کاربست نگارههای خورشیدی در انواع این قالی و ارتباط مفهومی آنها با خورشید، نقوش این قالی میتواند حکایت از تقدس خورشید در گذشته این سرزمین همانند دیگر مناطق ایران و تجلی آن بر فرش ترنج خورشیدی فراهان داشته باشد.کلیدواژه ها
فرش, فراهان, نمادهای خورشید, ترنج خورشیدیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.