سیداحمد پارسا - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
منصور رحیمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان،سنندج، ایران

تحلیل نشانهمعناشناختی، به بررسی نحوه ارتباط نشانههای زبانی در نظام گفتمانی و در سطحی فراتر از جمله میپردازد. این تحلیل نشان می­دهد که یک نشانه در ارتباط با سایر نشانههای گفتمانی و در نظام کلی گفتمان چه فرایندی را طی می­کند تا دارای معنای خاصی شود. در این میان بررسی عناصری که زمینهساز شکلگیری معنا هستند، اهمیت اساسی دارد. عناصری مانند شکلهای بیرونی و درونی گفتمان، بعد پویای کلام، انواع گفتمان، نقش فعلهای موثر در گفتمان، فرایند تنشی کلام، کنشگران، انواع کنش­ها، ارتباط عناصر در محور جانشینی و همنشینی و مانند آن، ابزارهای موثر در تحلیل­های نشانهمعناشناختی به شمار میآیند. در این پژوهش کوشیدهایم برخی از این عناصر معناساز را در داستان لیلی و مجنون به روایت جامی بیابیم و با بررسی این عناصر، نخست نشان دهیم، نشانههای گفتمانی در این داستان چه فرایندی را طی می­کنند تا منجر به شکلگیری ساختار معنایی داستان شوند؛ دوم، انواع گفتمان در این داستان را بکاویم؛ سوم، با بررسی ساختار روایی داستان به ابرساختار یا جانمایه متن دست یابیم. تحلیل نشانهمعناشناختی، به بررسی نحوه ارتباط نشانههای زبانی در نظام گفتمانی و در سطحی فراتر از جمله میپردازد. این تحلیل نشان می­دهد که یک نشانه در ارتباط با سایر نشانههای گفتمانی و در نظام کلی گفتمان چه فرایندی را طی می­کند تا دارای معنای خاصی شود. در این میان بررسی عناصری که زمینهساز شکلگیری معنا هستند، اهمیت اساسی دارد. عناصری مانند شکلهای بیرونی و درونی گفتمان، بعد پویای کلام، انواع گفتمان، نقش فعلهای موثر در گفتمان، فرایند تنشی کلام، کنشگران، انواع کنش­ها، ارتباط عناصر در محور جانشینی و همنشینی و مانند آن، ابزارهای موثر در تحلیل­های نشانهمعناشناختی به شمار میآیند. در این پژوهش کوشیدهایم برخی از این عناصر معناساز را در داستان لیلی و مجنون به روایت جامی بیابیم و با بررسی این عناصر، نخست نشان دهیم، نشانههای گفتمانی در این داستان چه فرایندی را طی می­کنند تا منجر به شکلگیری ساختار معنایی داستان شوند؛ دوم، انواع گفتمان در این داستان را بکاویم؛ سوم، با بررسی ساختار روایی داستان به ابرساختار یا جانمایه متن دست یابیم.

گفتمان, نشانهمعناشناسی, جامی, لیلی و مجنون