بررسی تطبیقی طرحوارهای استعارههای عناصر اربعه در شعر متنبی و انوری

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: کاوش نامه ادبیات تطبیقی، دوره: 10، شماره: 2
  • کد COI اختصاصی: JR_JCCL-10-2_004
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 241
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

یحیی معروف

استاد گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

پریسا احمدی

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

زبان­شناسانی مانند جورج لیکاف و مارک جانسون، استعاره را پدیده­ای فقط زبانی نمی­دانند، بلکه برای آن ماهیتی ادراکی و مفهومی قائل­اند. در دیوان انوری، برخی مضمون­های مشابه با شعر متنبی یافت می­شود؛ یکی از این مضمون­ها حضور و تاثیرپذیری از عناصر طبیعت، به­ویژه عناصر اربعه است. جستار حاضر با رویکردی توصیفی - تحلیلی مبنای طرح­واره­ای استعاره­های عناصر اربعه در شعر انوری و متنبی را به­طور تطبیقی بررسی کرده است. استعاره مفهومی، به واکاوی علت ادعای همانندی می­پردازد. این امر کمک می­کند تا خواننده با دیدی واضح­تر و ادبی­تر به مفهوم شعر بنگرد و آن را لمس کند. نتیجه حاصل از این پژوهش، دست­یابی به بازتاب عناصر اربعه به­ویژه در شعر انوری با بسامد ۶۰ بار و در شعر متنبی با بسامد ۳۳ بار تکرار شده است. نگاشت­های مرکزی مشترکی همانند «بخشایش، تحرک و جابه­جایی (طرح­واره جابه­جایی)، تکاپو، تحرک و نابودگری» در شعر این دو شاعر در مفهوم عناصر اربعه به­کار رفته است و تناقضاتی در نگاشت­های همانند «قناعت، گمراهی، عشق، حرص، صبر، خشم، حیات و هجران» به­کار رفته است که بازتاب و بسامد آن در شعر انوری بیشتر است و نشان­دهنده برون­گرایی این شاعر و نگاه مثبت وی به طبیعت و عناصر چهارگانه است.  

کلیدواژه ها

انوری, متنبی, استعاره مفهومی, عناصر اربعه

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.