ویژگی ماگمایی و شرایط تبلور گابروهای گشت- ماسوله (شمال ایران) برپایه ترکیب کلینوپیروکسن و ارتوپیروکسن

رشته کوه البرز بخشی از کوهزایی آلپ- هیمالیاست که هنگام کوهزایی سیمیرین و در پی حرکتهای رو به شمال میکروپلیت ایران مرکزی بهسوی اوراسیا پدید آمده و با گذر از دوران‏های زمین‏شناسی دچار رویدادهای گوناگون کششی و فشارشی از زمان تریاس پایانی تا ولکانیسم‏های اخیر شده است. گابروهای کومولایی و ایزوتروپ منطقه گشت- ماسوله در البرز بهصورت توده‏های کوچک در سنگ‏های رسوبی دگرگونشده پالئوزوییک و رسوبهای مزوزوییک در نزدیکی سه روستای چپول، گیلونده‏رود و زودل برونزد دارند. ماگمای سازنده این گابروها با ویژگی کالک‏آلکالن در یک پهنه زمینساختی تحولی مرتبط با کمان و نیز مرتبط با کشش پدید آمده است. ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسن در این گابروها، ۹-۴ Fs ۴۹-۴۳ En ۵۱-۴۷ Wo و از نوع دیوپسید است. ارتوپیروکسن نیز از نوع انستاتیت با ترکیب ۲۸-۲۰ Fs ۷۹-۷۱ En ۳-۰ Wo است. میزان TiO۲ کم در ترکیب کلینوپیروکسن نشانه تهی‏شدگی ماگمای مادر این سنگ‏ها در هنگام رویداد فرورانش‏های پیشین در شمال ایران است. محاسبههای دماسنجی بهروشهای گوناگون برپایه ترکیب پیروکسن نشان می‏دهد ماگمای مادر این گابروها در دماهای کمابیش کم (نزدیک به ۸۰۰ درجه سانتیگراد) متبلور شده است. میزان کم Al۲O۳، Na۲O و Cr۲O۳ در کلینوپیروکسن و ارتوپیروکسن نشان می‏دهد تبلور ماگمای مادر این گابروها در فشار کم و در سطوح بالایی پوسته روی داده است.

کلیدواژه ها:

پیروکسن ، گابرو ، گشت-ماسوله ، البرز