سنگ‏های آتشفشانی کرتاسه پسین منطقه تالش (البرز باختری): تنوع شیمیایی، شرایط تبلور، هیگرومتری و خاستگاه زمینساختی

در منطقه تالش (البرز باختری) مجموعه ستبر رسوبی- آتشفشانی در محیطی ساحلی- دلتایی به سن کرتاسه پسین پدید آمده است. مجموعه سنگ‏های آتشفشانی دربرگیرنده واحدهای آذرآواری (توف‏ها)، روانه‏های گدازه (بالشی و توده‏ای) و دایک‏های بازیک هستند. بیشتر روانه‏ها ترکیب بازالتی دارند. از دیدگاه سنگ‏نگاری، بازالت‏ها تنوع دارند و دربردارنده بازالت‏های پلاژیوکلاز- فیریک و کلینوپیروکسن- فیریک هستند. از دیدگاه ترکیبی، کلینوپیروکسن‏ها در گستره اوژیت تا دیوپسید جای می‏گیرند. بیشتر پلاژیوکلازها نیز در گستره لابرادوریت تا بیتونیت هستند. در این پژوهش، دما- فشارسنجی و هیگرومتری برپایه ترکیب کلینوپیروکسن انجام شده است. دادههای بهدستآمده از دماسنجی نمونه‏های گوناگون بازه دمایی ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد را نشان میدهند. همچنین، دادههای بهدستآمده از فشارسنجی نشاندهنده فشار کمتر از ۵/۲ کیلوبار و فشار ۵/۲ تا ۶ کیلوبار هستند. این فشارها با تبلور در ژرفای پوسته بالایی تا پوسته میانی قاره‏ای (<۱۰ تا ۲۲ کیلومتر) همارز هستند. همچنین، از دیدگاه شیمی مذاب مادر و سری ماگمایی، داده‏های شیمیایی کلینوپیروکسن و سنگ کل دو گروه سنگی (سریهای آلکالن و ساب‏آلکالن) را نشان میدهند. بررسیهای هیگرومتری بازالت‏های آلکالن و ساب‏آلکالن بهترتیب مقدار آب برابربا ۷/۲ تا ۹۷/۲ و ۹۷/۲ تا ۵۳/۳ درصدوزنی را نشان می‏دهند. از دیدگاه جایگاه زمینساختی، بازالت‏های آلکالن چهبسا با سازوکار زمینساخت کششی و بالاآمدن سستکره و یا یک پلوم/نقطه داغ گوشته‏ای مرتبط باشند؛ اما مذاب‏های ساب‏آلکالن پیامد ماگماتیسم کمانی وابسته به فرورانش پهنهای اقیانوسی به زیر البرز باختری یا شاخه‏ای از نئوتتیس به زیر مرز جنوبی اوراسیا پدید آمدهاند.

کلیدواژه ها:

شیمی کانی ، ذوب بخشی ، تفاله گوشتهای ، فرافرورانش ، افیولیت ، نورآباد- هرسین