مقایسه تحول نگرش به مفهوم جهاد در سلفیه به نوسلفیه و بررسی تاثیر آن بر تحولات سیاسی خاورمیانه

پژوهش حاضر با فرض تاثیر جهاد در ظهور نوسلفیه جهادی، تلاش کرد به مقایسه مفهوم جهاد در اندیشه سلفیه و نوسلفیه و بررسی تاثیر آن در تحولات سیاسی خاورمیانه بپردازد. تحول در مفهوم جهاد از سلفیه اجتهادی به سلفیه جدید و جهادی چه تاثیری بر تحولات خاورمیانه عربی بر جای نهاده است؟ سوال اصلی این پژوهش بود. این پژوهش از روش جامعهشناسی تاریخی (از حیث روششناختی) و همچنین روش اسنادی متکی بردادههای اسنادی (کتابخانهای) بهره برده است. یافتهها نشان داد که جهاد در اندیشه سلفیه قدیم در عرض دیگر وجوب دینی، بهعنوان اقدامات خصمانه علیه کفار، منافقین و مشرکین برای دستیابی به آرمان آنان تعریف میشده، لیکن نزد نوسلفیه، جهاد، از دیگر عبادتها مانند نماز و روزه و حج مهمتر است. از این نظر نتایج حاصل از این تحول مفهومی، از مفهوم دعوت در سلفیه به جهاد بهعنوان اسلام عملی در نوسلفیه و قرار دادن مفهوم توحید در مقابل دو مفهوم بدعت و شرک، بدعت در جوامع مسلمان و شرک در خارج از جوامع اسلامی بهصورت مضاعف به بازتولید خشونت هم در درون جوامع مسلمان، خاصه در خاورمیانه و هم در درون جوامع غیرمسلمان، بهصورت سه نوع ستیزش واکنشی، ایدئولوژیک علیه جوامع غیرمسلمان و ستیزش فرقهای در درون جوامع اسلامی به قطبیسازی امت اسلامی، ایجاد زمینه برای حضور قدرت های فرامنطقهای، تغییر ژئوپلیتیک قدرت در منطقه خاورمیانه و در نگاهی کلیتر تضعیف یکپارچگی جهان اسلام منجر شده است.

کلیدواژه ها:

سلفیه ، نوسلفیه ، خاورمیانه ، جهاد ، نهضت سلفی