سیر تحول مفهوم قاعده نفی سبیل در فقه سیاسی شیعه
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: فصلنامه سیاست متعالیه، دوره: 8، شماره: 30
- کد COI اختصاصی: JR_SMP-8-30_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 391
نویسندگان
استادیار،گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.
چکیده
هدف پژوهش حاضربررسی سیر تحول مفهوم نفی سبیل در فقه سیاسی شیعه با رویکردی تاریخی است. در این راستا،با روش توصیفی- تحلیلی نشان داده شد کهدایره شمول قاعده نفی سبیل از یک سیر تدریجی به سمت توسعه مفهومی سلطه و نفی انواع آن میباشد. توجه فقها در دوره قاجاریه به آیه نفی سبیل به بویژه در عرصه سیاسی و اجتماعی بیش از فقهای گذشته میباشد. به نظر نمیرسد طرح نفی سبیل به عنوان یک قاعده فقهی در اواسط دوره قاجاریه و تسلط کشورهای غربی بر دیگر کشورها و از جمله کشورهای اسلامی، صرفا یک همزمانی بوده باشد و توجه به دلالتهای عام آیه ۱۴۱ سوره نسا، از ابتدا مورد توجه فقهای شیعه بوده است. از اواسط قرن سیزدهم هجری با یک جهش جدی در این مفهوم مواجه هستیم. به این معنا که در این دوران نفی سبیل به صورت یک قاعده فقهی صورتبندی شد. یکی از دلائل این موضوع مهم برای فقه و فقه سیاسی شیعه، وجود یک واقعیت اجتماعی و سیاسی مهم، یعنی سلطه کفار بر مسلمانان که تحقق خارجی یافته بود، است. نفی سبیل، در دوران مدرن که دوران سلطهی تفکر و سپس اقتصاد، فرهنگ و سیاست کشورهای مدرن غربی بر جوامع دیگر و از جمله بخشهای وسیعی از جهان اسلام بوده، کاربردهای صریح سیاسی داشته است. عالمان شیعه در دوران معاصر ضمن توجه به دلالتهای سیاسی این قاعده، آن را مبنای نظری مبارزه علیه سلطه خارجی قرار دادهاند.کلیدواژه ها
فقه سیاسی شیعه, قاعده نفی سبیل, عصر قاجاریه, قواعد فقهیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.