نیما شجاعی باغینی

  اکثر برنامههایی که در ایران ذیل مفهوم «نوسازی»، تعریف و اجرا شدهاند، کمتر به عناصر فرهنگی و «بومی» این مرزوبوم نظر داشتهاند و به همین دلیل، در برخی از حوزهها، مخصوصا محیطزیست و آب، به «بحران» های موجود در آنها دامن زدهاند. ازهمینرو، به نظر میرسد که بایستی در مفاهیم «نوسازی» و «توسعه» بازنگری کرد و با اتکا به مفهوم «سنت» و توجه به «علم اجتماعی رهاییبخش»، برای دگرگونی پارادایمی که بقول هانا آرنت کمر به نابودی «طبیعت» بسته است، تلاش نمود. مستند ارزشمند «مادرکشی» ساخته کمیل سوهانی که در محافل آکادمیک و غیرآکادمیک داخل و خارج بسیار مورد تقدیر قرار گرفته است و با بینشی تاریخی، به موضوع «بحران آب» در ایران پرداخته، قادر است به پرورش آن «علم اجتماعی رهاییبخش» کمک کند. به نظر میرسد که رویکرد نظری و روشی این مستند، مشابه آن چیزی است که در «نهادگرایی جدید» دنبال میشود. در «نهادگرایی جدید»، هم تاریخ مهم است و هم عناصر «بومی» موجود در آن؛ در نتیجه، با کمک از این رویکرد، میتوان در مبانی و مبادی مکتب «نوسازی» که تاکنون نهتنها در ایران، بلکه در دیگر کشورها، «اثرات جانبی منفی» فراوانی برجای گذاشته است، بازنگری کرد. ازاینرو، در این مقاله، مطابق با این رویکرد و با اشاره به آن مستند، تلاش میشود تا ضمن نقد مختصات نظام دانش موجود در مواجه با بحران محیطزیست، و «دور باطل» تشدید «بحران آب» در ایران، به «نهادگرایی جدید»، بهعنوان بدیلی پارادایمی و رهاییبخش در شناخت آنچه در این حوزه بر سر طبیعت ایران آورده شده است، تاکید و تکیه شود.

بحران آب, سنت, توسعه پایدار, نوسازی, نهادگرایی جدید, ایران, مستند