فروغ میرپارسا - کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی

در بینش اسلامی، خداوند زن و مرد را از یک اصل آفریده و راه رسیدن به کمال را برای هر دو قرار داده است . تفاوتهای جسمی و روحی زن و مرد هر چند موجب برتری و امتیاز یکی بر دیگری نمیشود، امّا ممکن است سبب تفاوت در تکالیف و پذیرش مسئولیّتهای فردی و اجتماعی متفاوت گردد.مقوله جنسیت و مرجعیت یکی از احکامی است که محل بحث فقهاست و این پرسش که اگر زنی دارای تمام شرایط لازم برای مرجعیت باشد، آیا صرف زن بودن اومانع از مرجعیت و حجّیت فتاوای او میشود یا نه، مورد بحث قرار میگیرد آیا فتاوای مفتی زن، حتی برای زنان دیگر نیز حجّیت ندارد؟ آیا زن به عنوان عمل به یک واجب کفائی میتواند متصدی منصب افتاء گردد؟مسئله مرجعیت زن در کلمات فقهای متأخر، غالباً به صورت روشن و صریح مطرح شده است اما در کلمات فقهای قدیم یا اصلاً عنوان نگردیده و یا کلام ایشان در رابطه با این مسئله خیلی روشن نیست .لازم به ذکر است که برخی علما بحث از مسئله تقلید را در کتابهای فقهی و برخی در کتابهای اصولی عنوان نموده اند. از طرفی دیگر در کتب فقهی، بحث در مواضع مختلفی مطرح شده از جمله در کتاب امر به معروف و نهی از منکر، کتاب القضاء، کتاب الجهاد و... و در موارد متعددی از کلمات فقها این بحث به طور استطرادی و حاشیایه مورد تعرّض قرار گرفته است .امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل و حلال زاده باشد و قرائت نمازش صحیح باشد در صورتی که اقتدا در دو رکعت اوّل و دوم باشد و قرائت مأموم هم صحیح باشد ، و همچنین بنابر احتیاط واجب در غیر این صورت ، و نیز اگر مأموم مرد است امام او هم باید مرد باشد ، و امامت زن برای زن در غیر نماز میّت کراهت داردنماز،و دمیّت در صورتی که سزاوارتر از او به میّت نباشد ، کراهت ندارد ، و اقتدا کردن بچّه ممیّز که خوب و بد را می فهمد به بچّه ممیّز دیگر مانعی ندارد ، و ترتیب آثار جماعت خالی از وجه نیست ولی احوط عدم ترتیب است.بعضی از مراجع امامت زن برای جماعت زنان را جایز میدانند، بنابراین نمیتوان قاطعانه گفت که منصب امام جماعت در اسلام برای زنان قرار داده نشده است.

حقوق اجتماعی، زن، امام جماعت، مرجعیت