مختار ابراهیمی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
نصرالله امامی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
قدرت قاسمی پور - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
رسول کردی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

واژه‌ها در متون ادب فارسی به دلایل متفاوتی مانند نسخه‌نویسی‌های فراوان، رسم‌الخط‌های گوناگونِ نسخه‌ها، نسخه‌های ناخوانا از یک اثر و دخل و تصرف کاتبان به تصحیف و تحریف دچار می‌شود. آثار یک نویسنده یا شاعر و ویژگی‌های سبکی او، دیوان‌های دیگر شاعران، علاوه‌بر نسخه‌های خطی یک اثر، می‌تواند در تصحیح آن اثر نقش مؤثری داشته باشد. اغراض‌السّیاسه فی اعراض‌الرّیاسه تألیف ظهیری سمرقندی نیز از متونی است که در گذر زمان دچار تصحیفات و تحریفات فراوانی شده است. جعفر شعار با در اختیار داشتن یک نسخة خطی و سه نسخة عکسی از اغراض‌السّیاسه، ولی بدون بهره‌گیری از همة نسخه‌ها، به تصحیح این اثر اقدام کرد و آن را در سال 1349 برای نخستین‌بار به چاپ رساند. استفاده‌نکردن از نسخة خطی مشکوة در تصحیح و مسامحه در امانت‌داری نسبت‌به آثار عکسی اغراض‌السّیاسه، شتاب‌زدگی در تصحیح و ضعف حروف‌چینی متن نیز سبب ایجاد لغزش‌هایی در متن این کتاب شده است. نگارندگان در این مقاله می‌کوشند تا با بررسی شماری از ضبط‌های اغراض‌السّیاسه به‌ویژه نسخة خطی نویافتة موجود در کتابخانة خانقاه احمدی شیراز و با مراجعه به آثار دیگر ظهیری سمرقندی (سندبادنامه و غرة‌الالفاظ) و دیوان‌های برخی از شاعران، چند لغزش در متن چاپ‌شدة اغراض‌السّیاسه را بررسی و تصحیح کنند.

ظهیری سمرقندی, اغراض‌السّیاسه, سندبادنامه, غرة‌الالفاظ, نسخة نویافته, تصحیف, تحریف, تصحیح