شیوع آلودگی و الگوی پراکنش نماتودهای برخی ماهیان رودخانه های هراز، بابلرود، تجن و تالار در استان مازندران

چکیده رودخانه های هراز، بابل رود، تجن و تالار جز مهمترین رودخانه های حوضه آبریز دریای خزر در استان مازندران بشمار می آیند که مسیر مهاجرت بسیاری از ماهیان با ارزش شیلاتی می باشند. شناسایی و بررسی میزان شیوع آلودگی به نماتودها در بین برخی ماهیان ساکن در این رودخانه ها و بررسی پراکنش جغرافیایی انگل های یافت شده در بین رودخانه های مذکور، هدف اصلی تحقیق حاضر می باشد. تعداد ۱۶۱ نمونه ماهی خیاطه، سیاه ماهی معمولی، سفید رودخانه ای و گاوماهی در طی تابستان ۱۳۹۶ از رودخانه های هراز، بابل رود، تجن و تالار، صید و به صورت زنده به آزمایشگاه انگل شناسی منتقل شده و پس از کشتن به روش انسانی و ثبت برخی متغیرهای زیست سنجی، جهت تشخیص حضور نماتودها مورد بررسی قرار گرفتند. اندازه گیری متغیرهای تشخیصی نماتودها، با استفاده از نرم افزار Axiovision بروی تصاویر ثبت شده توسط دوربین دیجیتال انجام و داده ها و نتایج بررسی های زیست سنجی و انگل شناسی هر گونه از ماهیان، در نرم افزارExcel  ثبت شده ورسم نمودارها و انجام محاسبات آماری با استفاده از نرم افزارهای Excel و SPSS ویرایش ۲۰ انجام ومعنی داری برای تمامی آزمون ها در سطح ۰۵/۰P< مورد قضاوت آماری قرار گرفت. جهت توصیف جمعیت انگل ها، میزان و درصد شیوع آلودگی به نماتودها در بین ماهیان محاسبه گردیده و  نقشه های پراکنش نماتودها در بین رودخانه های مورد بررسی با استفاده از نرم افزار ArcGIS Desktop ویرایش ۲/۱۰ شرکت Esri ترسیم شدند. در مجموع سه گونه نماتود شامل رابدوکونا دنوداتا، رابدوکونا فورچوناتووی ورابدوکونا هلیچی از روده ماهیان جدا شدند. فراوانترین گونه رابدوکونا دنوداتا بوده (درصد شیوع ۳۶ درصد) که در تمامی گونه های ماهیان و تمامی رودخانه های مورد بررسی یافت شده است. این در حالی است که دو گونه رابدوکونا فورچوناتووی ورابدوکونا هلیچی به ترتیب درصد شیوعی برابر با ۵/۹ و ۳۴ درصد در رودخانه های تالار و تجن، داشته اند. بعلاوه بیشترین میزان شیوع انگل در ماهیان خیاطه (۳۶ درصد) مشاهده شده و ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای طول کل ماهیان با میزان آلودگی به گونه های مختلف نماتدآ یافت شده نشان می دهد که با بزرگ شدن اندازه میزبان میزان شیوع آلودگی به انگل افزایش می یابد. مطالعات در زمینه پراکنش جغرافیایی انگل های ماهیان، وضعیت گسترش بیماری های انگلی در سرتاسر مناطق مختلف جغرافیایی را بیان نموده و مناطق پرخطر را مشخص می نماید. بنابراین GIS ابزاری مفید برای پایش سلامت جانداران آبزی به منظور تعیین رخداد یا پراکنش گونه های انگلی و نیز تغییرات در میزان و درصد شیوع انگل ها می باشد.

کلیدواژه ها:

واژههای کلیدی: شیوع آلودگی ، پراکنش جغرافیایی ، نماتودها ، ماهیان ، ایران