مطالعه مفهوم ماندالا در تفکر یونگ و بورکهارت

ماندالا نمادي از جهان هستی، که از دیرباز در ادیان بودائی و هندو ترسیم شده است. کارل گوستاو یونگ روانشناس سوئیسی، مفاهیم بسیاري در علم روانشناسی خود که آن را روانشناسی تحلیلی مینامد ابداع کرده است. با توجه به اینکه یونگ اساساً اسطوره محور بود، در روانشناسی اش کهن الگوها نقش بسزایی داشتند و او نماد ماندالا را کهن الگوي خویشتن و نماد تمامیت و نظم و وظیفه آن را سازماندهی و دربرگیري تمامیت روان و در رشد شخصی انسان مفید میدانست. او معتقد بود با این نماد میتوان اعماق درون ناخودآگاه را جستجو کرد. یکی از نمایندگان نحله ي سنت گرایان، مکتبی که بازگشت به اصل را تنها راه نجات هرج و مرج شبه امروزي میدانستند، تیتوس بورکهارت اهل سوئیس بود. گستره ي مطالات او پیرامون هنر اسلامی و خاستگاه هنر سنتی و سلسله مراتب وجود که فوق سلسله مراتب مادي است میباشد. زبان این هنر از منظر بورکهارت رمزي است و معتقد است که باید رموز آن را کشف کرد. بورکهارت استفاده از نقوش هندسی موجود در هنر و معماري اسلامی را پراهمیت میداند. یکی از آن نقوش، نقش ماندالا است که وي آن را از دیدگاهی معنایی بررسی و تجزیه و تحلیل نمود. چرا که از روح اسلامی سرچشمه میگرفت. هر دو اندیشمند به شناخت مفاهیمی نمادین در هنر چون ماندالا میپردازند که بر اهمیت این پژوهش صحه میگذارد و هدف این تحقیق بررسی مفهوم نماد ماندالا در فلسفه یونگ و بورکهارت میباشد. روش تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی و کتابخانهاي صورت گرفته است. براساس این پژوهش که وجوه اشتراك و افتراق فیمابین یونگ و بورکهارت پیرامون نماد ماندالا چیست؟ نتیجه آنکه نگرش یونگ به این نماد در سایه تاریخ هنر و باستان شناسی براي رسیدن به مرکز دایره ماندالا جائی که خودآگاه و ناخودآگاه به وحدت میرسد و اشاره به اصالت فرد است میباشد، درحالیکه بورکهارت در سایه اسلام آن را ابزاري براي نشان دادن روح اسلامی که همانا وحدت و رسیدن به کمالات اعلی است میداند.

کلیدواژه ها:

نماد ، کارل گوستاویونگ ، تیتوس بورکهارت ، هنر سنتی ، ماندالا