ارزیابی توان اکولوژیک واحدهای هیدرولوژیک حوضههای آبخیز به منظور اولویتبندی عملیات اجرایی آبخیزداری. مطالعه موردی: حوضه آبخیز دشت مختاران، بیرجند
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره: 10، شماره: 36
- کد COI اختصاصی: JR_GPS-10-36_009
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 353
نویسندگان
کارشناسی ارشد علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
دکتری عمران، گرایش سازههای هیدرولیکی، دانشکده مهندسی عمران، گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
توجه به حوضههای آبخیز به عنوان اصلیترین عامل جهت توسعه پایدار در مباحث مدیریتی حائز اهمیت میباشد. ارزیابی توان اکولوژیکی و اولویتبندی حوضههای آبخیز با توجه به معیارهای مختلف اکولوژیکی، از موارد مهم در برنامه‌ریزی و مدیریت جامع حوضههای آبخیز میباشد. در این مطالعه، از روش ترکیبی Fuzzy-TOPSIS جهت تصمیم‌گیری چند شاخصه در حوضه آبخیز دشت مختاران واقع در شهرستان بیرجند استفاده گردید. 13 معیار محیط زیستی شامل کمیت و کیفیت آب زیرزمینی منابع پایین‌دست و بالادست، شدت سیل‌خیزی، حفاظت خاک، کمیت آب سطحی، علوفه تولیدی، تبخیر و تعرق پتانسیل، ترکیب گیاهی، فرسایش آبی و بادی، ظرفیت چرا در حوضه مطالعاتی اندازه‌گیری و حوضه به 3 بلوک ارتفاعات شمالی، جنوبی و دشت حوضه که هر کدام دارای معیارهای خاص خود می‌باشند نیز تقسیمبندی گردید. سپس معیارهای هر بلوک با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی وزندهی و هر یک از 13 معیار محیط زیستی نیز فازیسازی و مشکل اصلی هر زیرحوضه با توجه به مطالعات انجام شده در حوضه تعیین و براساس نوع مشکل، زیرحوضه‌ها در هر بلوک گروه‌‌بندی شدند. براساس روش ارزشگذاری طیف لیکرت، اهمیت نسبی زیرحوضه‌ها نسبت به هر یک از معیارها به صورت اعداد فازی مثلثی مشخص و ضریب نزدیکی زیرحوضههای هر گروه برآورد و نقشه اولویتبندی عملیات اجرایی آبخیزداری کل حوضه ترسیم گردید. نتایج نشان داد که زیرحوضههای دارای اولویت کم و خیلی کم 05/54 درصد محدودۀ مورد مطالعه را در برگرفته‌اند، که بیشتر بر دشت حوضه و ارتفاعات شمالی حوضه منطبق هستند و زیرحوضههای دارای اولویت زیاد و خیلی زیاد 52/39 درصد محدودۀ مورد مطالعه را در برگرفته‌اند، که بیشتر بر ارتفاعات شمالی و ارتفاعات جنوبی حوضه و بخش‌هایی از دشت حوضه منطبق می‌باشند و همچنین زیرحوضههای دارای اولویت متوسط 42/6 درصد محدوده مورد مطالعه را در برگرفته‌اند، که بیشتر بر ارتفاعات جنوبی حوضه و دشت حوضه منطبق هستند.کلیدواژه ها
توسعه پایدار, اکولوژی, تصمیم‌گیری چند شاخصه, معیارهـای محیط زیستی, حوضه آبخیز مختاران, شهرستان بیرجنداطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.