میثم اصفهانی - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری
وحید حیدر نتاج - استادیار، عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران
رمضان مهدوی آزادبنی - دانشیار، دانشگاه مازندران

سیر تحولی معماری و شهرسازی ایران از گذشته تابه حال با قدمتی کهن، مراحل متفاوتی از دوران را سپری کرده و گذران آن از بزنگاهها و رخدادهای مختلف تاریخی با فراز و نشیب فراوانی روبرو بوده است. اما آنچه همواره رخ عیان می نمود، تداوم هویت معماری و شهرسازی ایرانی بوده که مسیر جاودانه و ماندگار خود را طی کرده و پایداری خود را در برابر ناملایمتها و ناسازگاریهای متفاوت حفظ میکرد.آثار شکوهمندایرانی علاوه بر اینکه فرآورده هایی برای تامین سرپناه بودند، هریک به تنهایی بار معنایی و ارزشهای فرهنگی عظیمی را بر دوش می کشیدند که در بستر زمان، به عنوان یک پارادایم در ذهنیت ناخودآگاه هر ایرانی جای گرفته است.هدف از انجام این پژوهش بررسی بعد وجودی معماری و تبیین اصالت آن است که تلاشی برای شفاف نمودن ابهام های موجود در خصوص تعامل دقیق و قابل توجه معماران و اهل اندیشه برای شکل دهی معماری متعالی و ماندگار گذشته، می باشد. برای دستیابی به چنین مولفه هایی این پژوهش تالش دارد تا اهتمام معماران و هنرمندان دوره صفوی را در زمینه باغ ایرانی کنکاش نموده وبا اتکا به قرآن، احادیث و اندیشه های فلسفی، باغ ایرانی دوره صفوی را در حیطه حکمت تعقل شیعی مورد بررسی قرار داده و شاخص ها و تجلیات کالبدی آن را به موجب ادراک تعقلی انسان، آشکار نماید. در این پژوهش، با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی، ابتدا به ارزیابی چگونگی تجلی هویت حکمت و هنر در معماری منظر دوره صفوی پرداخته شده و در مرحله مطالعات و تبیین موضوع از روش تحلیل محتوا و استدلال منطقی و در مرحله استدلال، از روش تحقیق پیمایشی(زمینه یابی) استفاده شده است . بر این اساس، با در نظر گرفتن نمودهای عینی معماری منظر دوره صفوی، مهم ترین شاخصهای تجلی فلسفه حکمت و هنر از طریق معناگرایی، ارزیابی، بررسی و ارائه شده است.

صورت و معنا، اندیشه شیعی، باغ ایرانی، معماری صفوی